Het
jaar gelee
en
meluws van
Onderkruipers uit Broek op
Langendijk,
Jan Marsman jr.
Het jaar 1920 was een jaar vol hoop op een betere toe
komst, maar ook een met veel armoede. De Vrede van
Versailles trad in werking en daarmee kwam formeel
een einde aan de Grote Oorlog die later de Eerste We
reldoorlog werd genoemd. Frankrijk, Engeland en België
maakten misbruik van de onrustige situatie in Duitsland
en bezetten onder andere het Ruhrgebied. Door de Sow-
jet-Unie werd met verschillende omringende landen oor
log gevoerd, waarbij die met Polen het heftigst was. Door
de onrustige toestand in de wereld had de pas opgerichte
Volkenbond het heel druk.
In de Verenigde Staten van Amerika begon de droogleg
ging, welke tot 1933 zou duren en waar de georganiseer
de misdaad listig op inspeelde.
In Antwerpen vonden van 20 april tot 12 september de
eerste Olympische Spelen na de Eerste Wereldoorlog
plaats met ijshockey als demonstratiesport. Duitsland,
Oostenrijk en Hongarije waren nog uitgesloten van deel
name. De KLM opende in mei de eerste lijnvlucht op
London, zij gebruikten hiervoor in Engeland gehuurde
toestellen met een capaciteit van 4 passagiers. Theefabri
kant Van Nelle publiceerde het eerste Piggelmeeboekje:
Het Toovervischje. Met welk nieuws haalde Langedijk de
regionale en soms nationale dagbladen?
Ook dit jaar heb ik een greep hieruit gedaan.
Problemen in de tuinbouw
De tuinbouwers in Langedijk (en ook elders) kregen gro
te klappen te verwerken. De prijzen van hun producten
bereikten een dieptepunt, omdat er weinig vraag was of
zelfs helemaal niet. In februari/maart was er even hoop
dat de export naar Duitsland weer op gang kon komen,
maar dat bleek ijdele hoop.
15 Maart, Het was heden tengevolge van de verr
andierde omstandigheden in Duitscnlana hedenmorgen
aan do veilingen een beroerde bod. De méés té pror1
ducten die werdön aangevoerd, werden niet verkocht
on wat oog verkocht werd ging tegen een zeer lagen
prijs van de baaid, Van het weinigje dat verkocht werd
kon het grootste gedeelte inog niet eens worden vérf
voord ,omda t er geen wagens wareta.
De tuinbouw heelt dit jaar wei mei moeilijkheden te
kampen.
Schager Courant, 16 maart 1920
Naast de slechte prijzen waren er in 1920 nog meer pro
blemen voor de tuinbouwers. In juni stak de plantenziek
te draaihartigheid de kop op in de vroege kool. En begin
juli werden grote partijen aardappelen afgekeurd door
ziekte. Door beter te sorteren leken de prijzen van aard
appelen eind juli iets beter te worden, maar daarna ver
schenen er weer berichten dat akkers met aardappelen
niet werden gerooid, door teveel aardappelziekte.
Bij enkele veehouders in Oudkarspel werd in april tong-
blaar vastgesteld bij koeien die zij niet lang daarvoor op
de Alkmaarse veemarkt hadden gekocht. Zijn het niet de
prijzen of ziekten, dan is het wel het weer. Eind juni had-
den de wortelen veel te lijden onder de grote droogte.
De slechte situatie in de tuinbouw leidde ook tot conflic
ten tussen de tuinders, de veiling en de kooplieden, met
dreigende stakingen tot gevolg.
Door de stagnerende afzet van zuurkool naar het bui
tenland werd in 1920 bewaarheid waarvoor eind 1919 al
werd gevreesd. In diverse kranten verscheen vanaf eind
mei het volgende bericht. Veel landelijke dagbladen had
den geen goed woord over voor deze voedselvernieti-
ging. Het bericht bereikte iets later ook Suriname.
Voedsel in 't water geworden
Bij de ininjaklabriek Nederland te
Oudkarspel lagen reeds geruimen tijd
een groot aan lal vaten zuurkool te be
derven omdat er geen afzetgebied voor
te Vinden was. Nu men spoedig de
vaten weer voot andere groenten zal
noodig hebben, wordt de zuurkool in
het water geworpen.
De West, nieuwsblad voor Suriname, 6 juli 1920
Ongeveer op het moment dat het bericht in de Surinaam
se krant stond, verschenen hier berichten over de grote
vissterfte als gevolg van die zuurkooldumping.
Armoede
De slechte toestand in de tuinbouw had meer gevolgen.
Veel arbeiders in de tuinbouw raakten werkeloos, omdat
de tuinbouwers te weinig verdienden om hun loon nog
te kunnen betalen. En ook de transportarbeiders aan de
veiling deelden in deze malaise, ook zij raakten werke
loos. De gemeente Broek op Langedijk regelde dat 50
arbeiders in de haven van Amsterdam konden werken.
In het voorjaar van 1920 was daar een grote staking van
transportarbeiders, daarop verscheen in het socialistische
dagblad Het Volk het volgende bericht.
Man schrijft ons nit Langendijk, flat gisteren uit
da gemeente Broek op Langendijk een 50-tal
onderkruipers tiaar Amsterdam vertrokken. Wte
in de gemeente de ronselaar Is, is ons tot heden
nog niet bekend; niet onmogelijk ia het dat de
ronselaar van St. Pancras een zekere P. Kooi
zijn verheffend werk tot zijn naburige gemeente
heeft uitgestrekt, doch ook kan het zijn, dat het
hoofd der gemeente er de hand in heeft.
Van een der werketoor.en, die niet weitscbt mede
te werken de arbeidersklasse in het moeras te
brengen, vernamen we, dat bij reeds tweemaal
op het gemeentehuis geweest wts, om te trachten
voor de gemeente aan het werk te komen, doch
van bnrgetnee.-iter Slot ten antwoord kreeg: ga
maar naar Amsterdam, daar i» werk in overvloed.
Het Volk, 21 april 1920
40
November 2020
OUDKARSPEI*
