Gemeenschappelijk Gasbedijf Noord-Scharwoude
mogelijk aan brandstoffenhandelaren in de deelnemen
de gemeentes verkocht. Het andere restproduct teer was
goed te verkopen, denk alleen maar eens aan de vele
scheepswerfjes die dit goed konden gebruiken. Maar ook
voor wegverharding werd het veel gebruikt.
Tweede Wereldoorlog
In de Tweede Wereldoorlog was het opnieuw heel moei
lijk om aan goede steenkool te komen en moest de gaspro
ductie worden teruggeschroefd. Hierdoor kon er vooral
in de laatste oorlogsjaren regelmatig geen gas worden
geleverd. In 1944 was er nog maar anderhalf uur per dag
voldoende gasdruk om te kunnen koken. Vanwege de
Spoorwegstaking vanaf 17 september 1944 stagneerde
de aanvoer van steenkolen in zijn geheel. Op 11 decem
ber 1944 was alle steenkool op en kon er geen gas meer
worden geleverd. Voor de cokeskolen was in die tijd wel
heel veel belangstelling en het gebeurde regelmatig dat er
cokes van het fabrieksterrein werd gestolen. Het terrein
was gemakkelijk varende te bereiken en de cokes kon 's
nachts ongemerkt in de schuit worden geschept.
Gezicht op de kamerovens
Begin juli 1945 kwam de steenkoolleverantie weer op
gang en kon er vanaf 1 augustus 1945 ook weer beperkt
gas worden geproduceerd.
De eerste jaren na de oorlog moest de gasafname gerant
soeneerd worden. Door het achterstallige onderhoud
vanuit de oorlog en de moeilijkheden om aan onderdelen
te komen, liep de productie moeizaam en moest naar an
dere wegen worden gezocht.
Het einde van de gasproductie
De gasfabrieken in de regio zochten na de oorlog steeds
meer samenwerking en werd de N.V. Gasvoorziening in
de Kop van Noord-Holland opgericht. Inmiddels kwam
er ook cokesgas beschikbaar, in de volksmond hoogoven-
gas genoemd. Dit kon door de Alkmaarse gasfabriek wor
den geleverd, wat erin resulteerde dat de gasproductie in
Noord-Scharwoude in juni 1951 werd gestopt.
Er werd bij de Provinciale weg (N242) een aansluiting ge
maakt op de gaspersleiding van Alkmaar naar Nieuwe
Niedorp. Bij de gasfabriek in Noord-Scharwoude werd
een nieuw gasontvangststation gebouwd en de gashou
ders werden vergroot. De productie-installaties werden
ontmanteld en verkocht. De gemeente Langedijk kocht
de overbodig geworden opstallen en het opslagterrein.
Het hoogovengas werd vervolgens vervangen door aard
gas dat in 1968 beschikbaar kwam. In de eerste vijftig jaar
van het bestaan van de gasfabriek hebben de vier en van
af 1917 vijf deelnemende gemeentes totaal 72.656,50 aan
winstuitkering ontvangen en hadden zij elk een investe
ringskapitaal van 37.900,23 bijgedragen.
Overzichtsfoto uit de jaren 60 toen er al geen
gasproductie meer plaatsvond maar het complex
alleen nog een distributiefunctie had
Bestuur
De eerste bestuursvoorzitter was burgemeester A. Slot
van Broek op Langedijk in 1921 opgevolgd door C. Brink
man, burgemeester van Noord-Scharwoude. In 1922 nam
Jhr. A.L. van Spengler, burgemeester van Noord- en
Zuid-Scharwoude, het stokje over. In 1926 werd burge
meester P. Slot van Broek op Langedijk voorzitter in 1932
opgevolgd door burgemeester J. Kroonenburg van Sint
Pancras. In 1949 ging directeur Smit na een dienstver
band van 40 jaar met pensioen en werd opgevolgd door
J. Akkerboom die als assistent al sinds 1936 bij de gasfa
briek in dienst was.
Op 22 december 1959 was de Gascommissie nog in func
tie en bestond uit burgemeester H. Schelhaas van Lange-
dijk (voorzitter) en burgemeester C.K. Kroonenburg van
Sint Pancras (secretaris) en verder vanuit Langedijk W.
Kuiper, W. Balder, K. van Nienes, J.C. Stoop en Jb. Weel,
vanuit Sint Pancras J. van Kampen en C.K. Kloosterboer.
Aanvankelijk was het gasbedrijf nog een gemeentelijke
aangelegenheid en kregen de deelnemende gemeenten
een aandeel van de winst. Dit aandeel was ongeveer 4,5%
van het geïnvesteerd vermogen plus een deel voor een
redelijke reservevorming ten behoeve van de bedrijfsvoe
ring. Als er meer winst werd gemaakt dan kwam dat ten
gunste van de gebruikers.
26
November 2020
