Gemeenschappelijk Gasbedijf Noord-Scharwoude
De vrees bij andere gemeentes voor een GR bestond eruit
dat men bang was het heft uit handen te geven. Al zou
den in het bestuur van de GR leden uit de deelnemende
gemeenteraden worden benoemd. Wethouder de Geus
van Noord-Scharwoude was bang dat het bestuur van
deze GR een kletsclub zou worden met weinig besluit
vaardigheid. Bovendien bestond het gevaar dat raads
leden uit de rivaliserende dorpen elkaar geregeld in de
haren zouden vliegen.
Oudkarspel wil compensatie
De burgemeester van Oudkarspel wilde, als de nieuwe
gasfabriek uiteindelijk winst zou maken, worden gecom
penseerd met tenminste 2250 voor de investering die
Oudkarspel al had gedaan in de acetyleenfabriek. Met
deze toezegging op zak kon Oudkarspel ook instemmen
met de oprichting van een GR. Iedere deelnemende ge
meente zou garant staan of een lening aangaan voor de te
maken kosten. Alleen al de kosten voor het bouwen van
de gasfabriek werden begroot op 180.000, een gigan
tisch kapitaal in die tijd.
De eerste Gemeenschappelijke Regeling van
Nederland
Uiteindelijk gaf Gedeputeerde Staten toestemming om
een Gemeenschappelijke Regeling op te richten wat voor
gemeenten een primeur was. Maar het idee om voor de
inwoners iets te realiseren dat de draagkracht van de in
dividuele gemeenten te boven ging, vond men zo'n goed
idee dat dit later veel navolging zou vinden. Het dage
lijks bestuur werd gevormd door de vier burgemeesters
van de deelnemende dorpen. Daarnaast werd de Gas-
commissie (algemeen bestuur) opgericht bestaande uit
de vier burgemeesters en twee door de gemeenteraad
van ieder dorp benoemde leden. Dit waren meestal wet
houders maar soms ook wel raadsleden. De eerste voor
zitter werd burgemeester A. Slot van Broek op Langedijk.
Er moest ook een directeur komen
Allereerst moest er een directeur worden benoemd die
ook de bouw van de gasfabriek zou kunnen leiden. Deze
directeur moest veel ervaring met gasfabricage hebben.
De eerste directeur dhr. W.J. Smit
Verder moest hij personeel werven en de boekhouding
voor zijn rekening nemen. Het salaris werd bepaald op
1000 per jaar wat beslist niet hoog was, maar er meld
den zich toch genoeg kandidaten. Uiteindelijk werd W.J.
Smit benoemd, die op dat moment adjunct-directeur van
de gasfabriek te Almelo was.
Nog voordat er ook maar gas werd geleverd, werden in
mei 1909 de tarieven al vastgesteld. Het lichtgas ging 9
cent per m3 kosten en voor de geplaatste gasmeter moest
een vergoeding worden betaald. Ook kon er worden ge
kozen voor een muntmeter waarbij voor elke m3 gas 10
cent zou moest worden betaald. Lichtgas was dus aan
zienlijk goedkoper dan acetyleengas, dat 1 gulden per m3
koste.
Een snelle bouwtijd
Op 24 augustus 1909 was het dan zover en kon de bouw
van de gasfabriek beginnen. Het leggen van de eerste steen
werd gegund aan wethouder de Geus uit Noord-Schar-
woude, met zijn 81 jaar de oudste wethouder uit de vier
gemeentes. De bouw ging ongelofelijk snel en op 22 de
cember werd de gasfabriek door de burgemeester A. Slot
van Broek op Langedijk officieel geopend.
Er hadden zich in mei 1909 al 762 gezinnen aangemeld
als klant en bij de opening was dit aantal al opgelopen
tot 1008.
De eerste steenlegging op 24 augustus 1909. Vlnr. zien we;
J.W.C. Kroon, burgemeester van Zuid-Scharwoude,
secretaris Gascommissie C. Slotemaker,
penningmeester (Gascommissie?) W. Cool,
civiel-ingenieur uit Rotterdam
A. Slot, burgemeester van Broek op Langedijk,
voorzitter Gascommissie A. Barten,
lid Gascommissie D. de Geus,
legger van eerste steen en wethouder
van Noord-Scharwoude J. Slotemaker
22
November 2020
