verpeinzingen bij de voorp
Jan Marsman jr.
Naast zijn werk als portret- en groepsfotograaf, maakte
Van der Aa foto's die gebruikt werden voor de vervaar
diging van ansichtkaarten. Winkeliers konden bij Van der
Aa deze ansichten bestellen om ze te verkopen. Van ie
der dorp heeft hij een aantal foto's gemaakt waarvan een
aantal ook is uitgegeven als ansichtkaart. Mogelijk was
dat ook de reden dat hij in de winter van 1899-1900 naar
Langedijk kwam.
We zien hier een gedeelte van de Dorpsstraat in
Zuid-Scharwoude. Fotograaf Van der Aa stond ongeveer
ter hoogte van thans Dorpsstraat 292 en keek in noor
delijke richting. Van alle huizen op de foto bestaan de
meeste niet meer. Een van de weinige huizen op de foto
die thans nog bestaan, is het huis uiterst links op de foto,
thans Voorburggracht 107. Rechts daarnaast, het vrij gro
te pand met gebroken kap, moet kort na het nemen van
deze foto al zijn verbouwd of zelfs gesloopt. Op ansicht
kaarten die een paar jaar na 1900 zijn uitgegeven, staat dit
grote pand niet meer. Van de ansichtkaart die van deze
foto is gemaakt, bezit ik een scan van een beschreven ex
emplaar welke op 18 juni 1900 is verstuurd. Daarop staat
geschreven dat dit grote pand het vroegere woonhuis van
de burgemeester was. Op dat moment was J.W.C. Kroon
burgemeester van Zuid-Scharwoude en kandidaat-nota
ris. In 1910 werd hij benoemd tot notaris, maar hij bleef
enkele jaren ook nog burgemeester.
In het midden van de foto, ingeklemd tussen Dorpsstraat
en Voorburggracht, staat het vroegere café De Witte Roos.
Tijdens of vlak voor de ruilverkaveling is dit pand ge
sloopt om ruimte te maken voor de weg Voorburggracht.
Op dat moment was het al tientallen jaren geen café,
maar een woonhuis.
De huizen rechts op de foto zijn lang geleden gesloopt
en vervangen of drastisch verbouwd. De hoge paal met
isolator rechts tussen de bomen is van het telegraafnet,
het zou nog tot 1918 duren voordat er elektriciteit naar
Langedijk kwam.
Het water in de Voorburggracht ziet spiegelglad, dus zal
het heel rustig weer zijn geweest.
Bij het grote huis hangt de was buiten, mogelijk is de foto
op een maandag genomen.
Zoals gebruikelijk op ansichtkaarten van rond 1900 staat
er een groep mensen te poseren. Of het was op dat mo
ment toevallig druk langs de weg of het ging als een lo
pend vuurtje dat er een fotograaf in het dorp was. De fo
tograaf heeft de mensen op de foto zo opgesteld dat hij
toch nog zicht hield op de Dorpsstraat. De meeste men
sen kijken keurig naar de fotograaf, maar enkelen juist
niet.
De man links kijkt wat gereserveerd, hij lijkt te denken
wat doet die man met dat apparaat hier? Een fotograaf
die een straattafereel kwam opnemen was toen nog onge
bruikelijk, maar dat zou snel veranderen. De twee man
nen voor het pleehuisje lijken er juist vrij ontspannen bij
te staan, beiden half zittend op het hek. De rechtse van
de twee houdt trots zijn fiets vast bij het zadel. De vrouw
links van de man met bolhoed heeft een grote mand aan
haar arm met vakverdeling, wat zou zij daarin vervoe
ren?
Op de Dorpsstraat staat een man met zijn linkerhand in
zijn zij. Over zijn schouder heeft hij een stok met daaraan
een grote knapzak. Wat vervoert hij daarin, zou hij mis
schien een reizende handelaar zijn? Rechts van de Dorps
straat staat tegen een hek een groep van voornamelijk kin
deren, meisjes in een wit schort en allemaal op klompen.
Huidige situatie, maar de Voorburggracht is
onzichtbaar door bomen en struiken links
In de winter van 1899-1900 kwam de Alkmaarse fotograaf
C. van der Aa naar Langedijk om een aantal foto's te ma
ken. Camillus Franciscus van Steensel van der Aa werd
op 17 juli 1847 geboren in Nijehaske (Friesland). Na kort
in Apeldoorn en Amsterdam te hebben gewerkt, waar hij
mogelijk zijn opleiding bij een andere fotograaf heeft ge
daan, vestigde hij zich in 1873 in Alkmaar. De Stichting
Langedijker Verleden heeft jaren geleden een collectie
van deze oorspronkelijke glasnegatieven van Van der Aa
weten te ver-
Oktober 2019
werven.
Deze glasnega
tieven zijn op
een hoge reso
lutie ingescand
en inmiddels
overgedragen
aan het Regio
naal Archief in
Alkmaar.
2
