Bemaling Geestmerambacht met de molens van weleer
Binnenpolder
In gebruik
Type
Raddiameter
Aantal
Gesloopt
Hulpaandrijving
vanaf
in meters
bladen
de Daalmeer
1917
vijzel
8
27
voor 1951
elektromotor
de Vronermeer
1925
vijzel
6
21
tussen 1950 en 1961
de Westbeverkoog
1926
vijzel
8
24
1973
de Westbeverkoog
(onderbemaling)
1926
vijzel
3
na 1970
de Kleimeer
1922
vijzel
5,5
18
tussen 1971 en 1983
dieselhulpmotor
de Kerkmeer*
voor 1951
vijzel
4,5
18
tussen 1968 en 1971
de Dergmeer*
voor 1940
vijzel
4,5
18
na 1961
de Debbemeer*
vijzel
1969
gebouwd door schuitenmaker Bertus de Waal uit Noord-Scharwoude.
Vrijwel alle genoemde windmotoren werden geplaatst
op de locatie van hun voorgangers, uitgezonderd die van
de Kerkmeer.
Wat is er nog over?
Zoals we gezien hebben, zijn er nog drie molens over in
het gebied van de polder Geestmerambacht: de molen
A te Sint-Pancras en de molen D te Broek op Langedijk
en van de binnenpoldermolens die van de Grebpolder te
Schoorldam. Van de windmotoren is niets bewaard ge
bleven.
Van de gemalen is het belangwekkende gemaaltje van de
Kerkmeer in Oudkarspel nog bewaard gebleven.
Nabij de Oosterdijk liggen vermoedelijk nog wel enkele
funderingen van verdwenen molens, maar daar is nog
nooit onderzoek naar gedaan. Kortom: veel verdwenen,
iets bewaard, maar wat er nog is, zeker de moeite van het
behouden waard!
Bronnen:
Bart Slooten, Malen of ten onder gaan, Molenpost, 2016, nr. 3-4, blz.
57-63;
W. E. Goelema, Groot Geestmerambacht, een waterschapskroniek, uit
gave van het waterschap, 1990;
Jan Otto e.a., Geestmerambacht, uitgave Elma i.o. Polder Geestmeram
bacht, Noord-Scharwoude maart 1986
Jan IJff, Wat is er overgebleven van onze watermolens?, Otterplaat uit
gave van de Stichting Langedijker Verleden, Oudkarspel oktober 2000,
blz. 28-33;
Marianne Teunis, De 11 molens aan de Oosterdijk in het Geest
merambacht, COOG-blick, maart 2010;
J. P. Geus, De Oosterdijk van het Geestmerambacht, West-Frieslands
Oud en Nieuw, 1989;
Database van Verdwenen Molens.
De meeste verdwenen molens zijn opgevolgd door gemalen. Noord-Holland was na Friesland echter dé provincie
waar op grote schaal gebruik is gemaakt van windmotoren, de ijzeren opvolgers van de klassieke, oudhollandse
windmolen, soms ook wel de Amerikaanse windmolens genoemd. De volgende polders hebben een windmotor ge
had:
Veel is door de ruilverkaveling (1969-1976) met de grond
gelijk gemaakt (of zelfs daaruit verwijderd).
56
Oktober 2018
