Speurtocht naar overlijden Jacob Kaas en Gerrit Smak in Tweede Wereldoorlog
Met mijn gegevens kon het herinneringsoord in Ber-
gen-Belsen nu concluderen dat omdat Jacob in Ber-
gen-Belsen is overleden, ook de andere 7 Hollanders met
zekerheid daar moeten zijn gestorven, van hen zijn geen
akten en ook geen graven.
Massagraf Bergen-Belsen
Waarom lijkt verzet en solidariteit van dwangarbeiders
met (goede) Duitsers onwaarschijnlijk?
Er zijn naar mijn mening daarvoor een aantal aanwijzin
gen.
Op sabotage stond in die tijd de doodstraf. Geen van de
ruim 75 gevangen dwangarbeiders uit Berlijn-Grünau
heeft die straf gekregen. Op termijn zijn velen overleden
(87%), sommigen zelfs binnen een paar maanden.
Een overlevende die een week eerder was verhuisd
naar een privéadres bezweert een vader dat "de jongens
helemaal niets op hun geweten hadden, want bij ons op de ka
mer werd nooit zwart gehandeld of over politiek gezwetst, het
was juist een van de rustigste kamers van het Lager Hij
is dankbaar om uit de klauwen van de Groene Politie te (zijn)
ontkomen, want dat zijn barbaren, die kijken niet op schuld
of geen schuld."
Geen van de 75 buitenlandse mannen is ondanks waar
schijnlijk barbaarse behandeling door de Duitsers door
geslagen en heeft Duitsers verraden.
Er was geen gezamenlijke aanklacht voor de mannen,
er waren 5 individuele aanklachten, waar ieder uit die
barak voor moest boeten.
NB dit is alleen bekend door de herinneringen van 4 overle
venden.
Twee Nederlanders werden, ondanks de zware aan
klacht waar de doodstraf op stond, na drie dagen vrij
gelaten.
De Duitsers hadden gebrek aan dwangarbeiders om de
gevolgen van de zware bombardementen in het westen
te herstellen en zo de spoorweg weer vrij te maken om
materieel en soldaten naar het westen te vervoeren.
De voorbereiding voor de 12.SS-EBB was kort voor de
arrestatie begonnen.
In de gevangenis onderzocht een arts hen op arbeids
geschiktheid.
Binnen 14 dagen werden de mannen al vervoerd naar
Sachsenhausen.
De SS-ers beschouwden de dwangarbeiders als
Untermenschen, daarom werden de doden van Bad
Kreuznach op een joodse begraafplaats begraven.
Conclusie:
Jacob Kaas en Gerrit Smak hadden de grote pech dat ze tijdens
de Tweede Wereldoorlog dwangarbeiders waren. Toen de oor
logsmachine van Hitler dreigde vast te lopen, werden ze nog
verder vernederd en uitgehongerd. Van hun Berlijnse groep
overleefde maar 13%, veel minder dan gezien werd bij de ande
re bouwtreinen.
Herinneringssteen
Amsterdam 26-09-2018 Dr Reinie Kaas
Bronnen:
Het opsporingsarchief/informatiebureau van het Rode Kruis
te Den Haag, geholpen door Albert Oosthoek, nu Nationaal
Archief in Den Haag
De Gedenkstaette van het concentratiekamp Bergen-Belsen,
archivaris Bernd Horstmann
Levendig contact met Bernd Vorlaeufer-Germer historicus te
Bad Homburg die me hielp met Duitse bronnen en me mede
in contact bracht met de literatuur:
- Rollendes KZ. Die 12. SS Eisenbahnbaubrigade in Kamp/
Rhein und Bad Kreuznach door Joachim Hennig.
- Rollende Saerge door Frank Poetter in Mitteilungen des
Oberhessischen Geschichtsvereins Giessen
Verder contact met International Tracing Service te Bad
Arolson, het Landesarchiv te Berlijn en het archief Sachsen-
hausen, maar deze instanties kregen meer informatie van mij
(verkregen bij het Rode Kruis), dan ik van hen.
36
Oktober 2018
