Het
nieiULws van
jaar gelee
en
C. DE JONG.
Zuid-Scharwouds. ij M«art ijjj,
Jan Marsman jr.
In de wereldgeschiedenis was 1917 een cruciaal jaar. Het
was het derde jaar van de Eerste Wereldoorlog, in Rus
land breekt de Februarirevolutie uit en Amerika raakt op
6 april 1917 betrokken bij de Eerste Wereldoorlog, wat het
verloop van die oorlog drastisch veranderde.
Maar ook in Nederland was 1917 een belangrijk jaar. Het
algemeen kiesrecht voor mannen werd ingevoerd, dus
actief en passief kiesrecht. Maar nog belangrijker is de in
voering van het passief kiesrecht voor vrouwen (het recht
om gekozen te worden), het duurde nog tot 1919 voordat
het algemeen kiesrecht ook voor vrouwen zou worden
ingevoerd in Nederland.
Op 28 juni 1917 ontbrandt in Amsterdam het zogenaam
de Aardappeloproer, gedreven door de armoede en
voedselschaarste tijdens de Eerste Wereldoorlog. Door
een foute distributie door de regering en lokale overhe
den wordt in Amsterdam een voedseltransport, bestemd
voor het leger, door een menigte vrouwen uit de Jordaan
geplunderd. Hierna bleef het nog dagenlang onrustig in
Amsterdam en de rest van Nederland. Pas nadat het leger
opdracht kreeg om met scherp te schieten en er 9 doden
en talrijke gewonden waren gevallen, luwde het oproer.
Wat was er van dit alles in Langedijk te merken?
Dit jaar heb ik er voor gekozen om bij een aantal onder
werpen het nieuws van dat jaar als verhaal neer te zetten.
Bij de ongevallen, branden, misdaad en overige berichten
heb ik dit niet gedaan.
Gevolgen Eerste Wereldoorlog
De berichten die in de kranten in 1917 worden geschre
ven, over de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog voor
de inwoners van Langedijk, gaan enerzijds over de hoge
prijzen voor aardappelen en groenten en anderzijds over
de schaarste, distributie en hoge prijzen van allerhande
andere goederen.
Groenteprijzen
Waar in voorgaande jaren de Zwarte Piet van de hoge
prijzen voor aardappelen en groenten vrijwel steeds naar
de tuinbouwer ging, gaat deze in 1917 steeds meer naar
de groentehandelaren en het gebrekkige distributiesys
teem van de regering. Verschillende Langedijker groente
handelaren krijgen in de kranten het verwijt, dat zij door
het vasthouden van aardappelen en groenten uit zijn op
prijsopdrijving en dus speculatiewinst en ook van frau
duleuze uitvoer.
Op diverse momenten in het jaar vinden zogenaamde
kooltellingen plaats, om de voorraad kool te bepalen
voor de voedseldistributie.
Voor het loof van wortelen en voor koolbladeren worden
hoge prijzen betaald door de groentedrogerijen die in alle
tuinbouwgebieden worden opgericht. Op de grens van
Broek op Langedijk en Zuid-Scharwoude is zo'n groen
tedrogerij opgericht en ook Verburg bouwt een groente
drogerij.
Eind juni, begin juli verschijnen er berichtjes in de kran-
ten dat de aardappeloogst is begonnen en dat de op
brengst bevredigend is. In De Telegraaf van 29 juni
1917 verschijnt een bericht waarin een telegram van de
minister van Landbouw wordt geciteerd dat er binnen
kort weer volop aardappelen verkrijgbaar zullen zijn.
Is dit om de gemoederen te sussen in verband met het
Aardappeloproer?
Schaarste en distributie
Door het gehele jaar 1917 verschijnen er berichten over
problemen voor de bevolking door een gebrek aan veel
verschillende goederen.
yjjgBgf* Daar heden door het Centraal
frW Broodkantoor besloten is, om
geen meel te verstrekken voor beschuit,
zoo besloten de gezamenlijke bakkers aan
den Langendijk geen beschuit meer te ver-
koopen zonder bon, verpakt of niet ver
pakt io k i2 cent.
Ons Blad - RK Nieuwblad voor N-H, 17 maart 1917
Als eerste het gebrek aan meel, op verschillende momen
ten kan er geen brood worden gebakken door de bakkers.
De bakkers worden ook getroffen door het gebrek aan
brandstof, zodat zij hun ovens niet kunnen stoken.
Diverse berichtjes gaan over concentratie van de bak
kerijen in de Langedijker dorpen, maar steeds stranden
deze plannen. Alles blijft bij het oude en iedere bakker
bakt zijn broden in zijn eigen oven.
- OUDKARSPEL.
Goed zoo, Het was voor vele minder bedeelden uit
deze gemeente, gister Maandag een verrassing, toen
hen van iemand, die onbekend wenschte te blijven,
1 mud elerenkolen werd thuis gebracht, Vrij zeker
zullen daarvan een vijftigtal gezinnen hebben ge-
profieerd, Zeer zeker welkom in deze dure tijden.
Schager Crourant, 30 januari 1917
Dat gebrek aan brandstof raakt de inwoners van Lange-
dijk op vele manieren.
De gasfabriek heeft te weinig steenkool om gas te produ
ceren, waardoor scholen niet verlicht kunnen worden en
moeten sluiten en de inwoners niet kunnen koken.
Door het gebrek aan steenkool, olie en turf kunnen de
scholen ook niet verwarmd worden en moeten ook daar
om sluiten. De inwoners hebben gebrek aan steenkool en
turf om hun huizen te verwarmen.
40 Oktober 2017
