Russen en Amerikanen komen steeds dichterbij,
dodenmarsen beginnen
En dat terwijl eind maart 1945 In de verte echt duidelijk
kanonnen te horen zijn, het front komt dichterbij! Wie zal
ze komen bevrijden, Russen of Amerikanen? Rathenow
zal op 24 april de SS-ers zien vluchten en op 26 april 1945
de Russen het kamp zien bevrijden. Voor Arie Bruin is
dat niet belangrijk meer: hij zit immers per 1 april 1945 al
in Sachsenhausen. Daar komt het front ook steeds dich
terbij, maar dit kamp wordt op 21 april 1945 ontruimd.
Duizenden nog fitte gevangenen worden lopend meege
nomen richting Lübeck, ruim 200 kilometer noordwaarts.
Gelukkig is Arie ook nog fit genoeg bevonden en loopt
met de massa mee. De nazi's proberen op deze manier
de sporen van de concentratiekampen uit te wissen door
wie nog kan lopen uit de kampen te halen. Tijdens deze
later genoemde 'dodenmarsen' is maar een ding belang
rijk: het tempo volgen. Wie aan de kant van de weg gaat
liggen of zitten, die wordt met een nekschot afgemaakt
door een bewaker.
Ze hebben ruim een week gelopen als ze op 29 april 1945
in het bos van Grabow-Below aankomen. Lübeck is nog
bijna 100 kilometer verder, maar de geallieerde legers zijn
nu zo dichtbij dat verder lopen niet meer kan. Omheind
met prikkeldraad en met bewaking wachten ze in dat
bos af wat er gaat gebeuren. Ze slapen op de grond of in
kuilen, eten kruiden en wortels die in het bos te vinden
zijn en anders de bast van de bomen. In dat bos sterven
daarom nog eens ruim 100 gevangenen. Een delegatie
van het Internationale Rode Kruis onderhandelt intussen
met de SS over voedselpakketten en een noodhospitaal
in Grabow. In dit kleine gehucht worden ze definitief op
1 mei 1945 bevrijd en met auto's van het Rode Kruis naar
Lübeck vervoerd. Daar neemt het Zweedse Rode Kruis
het over en krijgt Arie de zorg die hij nodig heeft. Hij is
ziek, heeft TBC en is ernstig verzwakt door alle ontberin
gen. In Lübeck krijgt hij twee weken lang de juiste verple
ging. Langzamerhand kan hij weer denken om naar een
normaal bestaan terug te keren. Terug ook naar Lange-
dijk en naar zijn gezin. Daar heeft trouwens vanaf begin
september 1944 niemand meer iets van hem vernomen,
acht maanden lang.
Terug naar Nederland en weer brieven schrijven
Op 15 mei 1945 brengt een auto hem over de grens bij de
provincie Groningen en naar het ziekenhuis in Winscho
ten. Hij is nog te ziek om naar huis te mogen, maar brie
ven schrijven gaat wel. Na een kort briefje als levensteken
schrijft hij op 21 mei 1945 uit Winschoten een lange brief
aan zijn vrouw Marie, waarin onder andere staat:
"Lieve Marie, Eindelijk dan een brief. Ik hoop dat je 'm in goede
gezondheid ontvangt. Vermoedelijk heb je toch al bericht gehad.
Ik maak het naar omstandigheden heel goed, ik begin al weer
rond te wandelen. Maar voordat ik weer helemaal op krachten
kom, zal nog wel een tijdje duren. Maar dat is niet zo erg, als
ik eerst maar thuis ben dan komt dat vanzelf wel. Ik hoop alleen
dat ik gauw een brief terug ontvang waar de hele toestand wat
de familie aangaat in staat. Vooral jou, Gata en Lida. Hartelijke
groeten voor de gehele familie speciaal voor jullie drie schatten
en een dikke zoen voor jou beste Marie, Gata en Lida. Van je
liefhebbende man en vader. Tot wederziens."
Blij verrast met zo'n plotseling bericht schrijft zijn vrouw
Marie op 29 mei 1945 terug. Korte samenvatting daarvan:
"Hè Arie gelukkig weer eens wat van je, ik dacht eerlijk dat je
er niet meer was. Ik had zo'n angst voor je. Ik ben erg blij met
je bericht hoor ik sprong een gat in de lucht. Met mij, Gata
en Lida gaat het best hoor. Geen honger nog gehad. Gata is
zo groot geworden daar zal je van opkijken. Ze vraagt wel
aldoor naar je: "wanneer komt pappa nou eens thuis". Nu
Arie ik hoop van gauw hoor want ik krijg ook verlangst naar je.
Monument in het bos van Grabow-Below voor de slachtoffers
van de dodenmarsen uit Sachsenhausen en Ravensbrück
Oktober 2017
Hoe kwam Arie Bruin in een dodenmars terecht?
u. f 0\C
<tl oe. J. o vj
U.I
vtWe^irtotrs
'iLn.tKl.A'OW
.SaAi S£/vl JLUJÊf*
!Beri-y"
De plaatsen waar Arie Bruin zat in Duitsland
37