ht?
Kwam /ine orain in een
cL
Arie Kaan
Arie Bruin (geboren 17 mei 1913) is een van de vele tuinders in
Langedijk die gewoon op de akkers werkt en een gezin heeft. Arie
is getrouwd met Marie Ursem en heeft in 1944 twee kleine kinderen,
Gata (1941) en Lida (1943). Het gezin woont net over de Nieuwe Weg
in Noord-Scharwoude, tegenover de winkel van Piet Tromp. Arie is
geen lid van een verzetsorganisatie, maar als het nodig is om iets te
doen, dan verleent hij zijn medewerking. Zo helpt hij ook om onder
duikers onder te brengen.
Op 12 mei 1944 wordt hem gevraagd even iemand aan te wijzen die
een kwalijke rol speelt door verzetsmensen te verraden. De kleine
bijrol voor hem is om die persoon een paar schoenen terug te geven.
Dan weet de verzetsgroep dat dit de verrader is die ze neer moeten
schieten. Totaal onverwacht loopt het echter uit op de arrestatie van
Arie en wordt zijn verdere leven door dit voorval bepaald.
Hoe een Langedijker tuinder in concentratiekampen terechtkwam en
een dodenmars moest zien te overleven om Langedijk ooit terug te
zien, daarover gaat dit verhaal.
Arie Bruin, hier op de foto in 1936, 23 jaar oud
Een verrader in de ondergrondse
Jan Verkerk zou als vrijwilliger bij de Waffen-SS zijn ge
gaan en in Rusland hebben gevochten. Maar terug in
Nederland zei hij dat nu zijn doel was het verzet te steu
nen en de bezetter te bestrijden. Dat wordt geloofd en
de ondergrondse in Langedijk wil hem laten onderdui
ken. De broers Cees en Arnold Henselmans uit Noord-
Scharwoude weten nog wel onderduikadressen in
Waarland. Drogist en fotograaf Jaap Bakker in Noord-
Scharwoude maakt pasfoto's zodat hij een vals per
soonsbewijs kan krijgen. Tuinder Arie Bruin uit Noord-
Scharwoude heeft een broer in Waarland die in een
stolpboerderij woont, achter in het land bij de spoordijk
aan de Veluweweg. Alleen per schuit of via een pad te
bereiken, dus een veilige plek. Deze Jan Bruin heeft een
gezin met vier kinderen en de vijfde op komst, maar laat
toch weten dat er nog wel plaats is voor een onderduiker.
Januari 1944 krijgt Jan Verkerk een bed in het vierkant
van de boerderij en wordt gastvrij opgevangen.
Opeens worden er mensen opgepakt
Enkele maanden gaat alles naar wens, maar begin april
1944 begint duidelijk te worden wat de rol van Jan Ver
kerk werkelijk is. Goed rondkijken, contacten leggen met
de ondergrondse en daarna toeslaan om die mensen op
te laten pakken. Zo wordt Jan Bruin meegenomen voor
verhoor naar het gemeentehuis van Noord-Scharwoude.
Hij wordt stevig verhoord en mag daarna toch weer naar
huis, terwijl hij een onderduiker heeft geholpen! Hij ver
trouwt het niet en denkt dat er nog wel wat achteraan
komt. Op 3 april 1944 worden nog een paar leden van de
ondergrondse uit het Waarland gearresteerd, Piet Kuys
en Jan Nieuwboer. Ook zij worden verhoord op het
gemeentehuis in Noord-Scharwoude. Niet bekend is dat
de ondergrondse op de zolder van het gemeentehuis alles
goed kan volgen. Ze horen daar niet alleen alles, ze zien
ook door een klein luikje wat zich onder hen afspeelt.
NSB-burgemeester Stoutjesdijk zit ook bij de verhoren en
wil de werkwijze van de ondergrondse weten, het aantal
mensen en zoveel mogelijk namen. Hoewel de gearres
teerden weinig loslaten, is Verkerk natuurlijk al genoeg
te weten gekomen. Daarom wordt Arnold Henselmans
ook opgepakt, evenals Jaap Bakker, hij heeft immers de
pasfoto's gemaakt.
Na een nacht in de cel gaan ze alle vier de volgende mor
gen geboeid en lopend naar het station Noord-Scharwou-
de, bij de Laanderweg. Jan Bruin is daar ook al, die is
van zijn tuinderij gehaald en opgebracht. De nu vijf ge
vangenen gaan naar een gevangenis in Amsterdam voor
verhoor, waar Arnold Henselmans snel weer mag gaan.
Ze zoeken meer zijn broer Cees, de andere vier moeten
blijven. Niet veroordeeld en toch vastgezet, verhoord
worden en niet weten wat er beslist gaat worden. Het is
zwaar met elke dag die onzekerheid en de spanning wat
er gaat gebeuren, want 's nachts horen ze ook regelmatig
dat gevangenen worden afgevoerd. Ruim twee maan
den moeten ze in de gevangenis blijven. Opgelucht ko
men op 13 juni 1944 Jaap Bakker, Jan Bruin, Piet Kuys en
Jan Nieuwboer weer vrij. Na de bedreiging dat de
volgende keer de strop zal volgen, kunnen ze gaan.
Eindelijk ziet Jan Bruin zijn gezin weer en kan hij zijn
land weer bewerken.
Maar waar is zijn broer Arie?
34
Oktober 2017