die ui"}en
ismei
Uit de schoenendoos van mijn ouders
en 4. Niet bekend is of ze ook het soldatenmenu 'Rats,
kuch en boonen' heeft gegeten. Dat was toen een bekend
soldatenlied van Lou Bandy dat iedereen meezong.
Gemobiliseerd: Joh Valkonet rechts
Bezoek in Terschelling
Binnen een week was de strijd gestreden. Het
Nederlandse leger capituleerde. De militairen werden
ontwapend, krijgsgevangen gemaakt en moesten op hun
locatie blijven. Op Terschelling hadden ze geen schot
hoeven lossen. Geen vijand gezien. Wel hebben ze het
gebulder van de kanonnen gehoord bij de verdediging
van de Afsluitdijk bij Kornwerderzand.
Omstreeks 1 juni 1940 werd er dan echt gedemobiliseerd
en mocht gelukkig iedereen ten slotte naar huis terug met
zogenaamd 'Groot Verlof'.
Thuisgekomen pakte ieder weer zijn eigen werk
zaamheden op en ging aan de slag alsof er niets was
gebeurd. Maar toen Duitsland aan de verliezende hand
was, werd het voor iedereen toch moeilijker. Het werd
gevaarlijker, grimmiger en je was als het ware je leven
niet meer zeker. Lukraak werden er mensen opgepakt bij
razzia's, voor represailles of voor de 'Arbeitseinsatz' en
kwamen dan niet meer terug.
De uiteindelijke bevrijding in mei 1945 was dan ook voor
iedereen een grote opluchting. Als herinnering aan de
mobilisatie van 1940 heb ik nog een herinneringstegeltje
overgehouden dat vroeger bij ons thuis aan de wand
heeft gehangen.
idetikt hen
Herinneringstegel Mobilisatie 1940
Direct na de bevrijding werd door het 'Militaire Gezag'
de 'Bijzondere Rechtspleging' ingesteld. Aanvankelijk
werden er 150.000 personen geïnterneerd of gearresteerd:
NSB-ers, collaborateurs, verraders, oorlogsmisdadigers,
enzovoort. Die konden niet allemaal berecht worden en
het merendeel kwam dan ook na enige tijd weer vrij.
Vrouwen, die omgegaan waren met Duitsers, werden
opgepakt en in het openbaar vaak bruut kaalgeschoren.
In 1947 waren er nog ongeveer 25.000 politiek
geïnterneerden die op berechting wachtten. De processen
die gevoerd werden beheersten lang het nieuws en bleven
de gemoederen nog lang bezighouden met herinneringen
aan de bezetting (zie opmerking 1).
In 1989 werden de laatste twee Duitse oorlogsmisdadigers
vrijgelaten uit de gevangenis en zijn in hetzelfde jaar
kort na elkaar overleden. Oorspronkelijk waren ze met
zijn vieren die in Breda een levenslange straf uitzaten.
Lages werd in 1966 vrij gelaten en Kotalla overleed in
1979 tijdens het uitzitten van z'n straf. Zij zijn bekend
geworden als 'de vier', 'de drie' en tenslotte 'de twee
van Breda'.
Ondanks deze sfeer was er vrij snel veel optimisme bij
de mensen. Door de wederopbouw was er voor iedereen
volop werk. Mijn vader begon zelfs al na te denken hoe
hij zijn eerste vakantiebestemming zou willen invullen!
Vakantie.
Mijn grootouders van moederskant zijn nooit uit West
Friesland geweest. Opoe de Wit kwam van de Moerbeek
(Morrebok) bij Lutjewinkel. Af en toe gingen ze op
familiebezoek en dat was het dan. De kans is groot dat
36
Oktober 2016
