Het nieuws van 100 jaar geleden
persoonlijke geweldsdaad in dienst van het militairisme weige
ren, terwijl wij zouden wenschen, ten volle in hunne aanspra
kelijkheid te mogen en te kunnen deelen.
Immers wij beschouwen dienstweigering als één der middelen,
welker samenwerking het militairisme zal vernietigen, waarbij
de persoonlijke dienstweigering groote, zedelijke waarde heeft,
mede om tot massale dienstweigering te geraken.
Er waren meer dan duizend ondertekenaars, even was
er zelfs een Landelijke Organisatie van Ondertekenaars.
Maar de regering vervolgde de ondertekenaars, zo wer
den enkele ambtenaren die getekend hadden ontslagen.
(bron: www.wikipedia.nl)
Dominee Terlet uit Zuid-Scharwoude was een van de on
dertekenaars en had het manifest onder een aantal dorps
genoten verspreid. Evenals een aantal andere spijtoptan
ten had hij zijn ondertekening later weer teruggetrokken.
Ook hij werd door de regering vervolgd.
Voor de rechtbank in Alkmaar werd tegen dominee Terlet
twee maanden gevangenisstraf geëist, evenals tegen de
dominees van Schoorl en Schagerbrug. Tegen de domi
nee van Abbekerk werd 1 maand gevangenisstraf geëist
en tegen dominee Schermerhorn uit Hoorn 3 maanden
gevangenisstraf.
De rechtbank in Alkmaar sprak alle 5 dominees vrij,
waaronder dus dominee Terlet.
In hoger beroep eiste de advocaat-generaal bij het ge
rechtshof Amsterdam tegen alle 5 dominees 1 maand ge
vangenisstraf.
Het gerechtshof Amsterdam sprak de dominee van Ab-
bekerk vrij.
Dominee Terlet en de dominee van Schoorl werden ieder
tot een geldboete van f 10 of vijf dagen hechtenis veroor
deeld. Deze straf was lager dan die van de twee andere
dominees, omdat Terlet en zijn collega hun naam onder
het manifest hadden teruggenomen.
De dominees van Schagerbrug en Hoorn werden veroor
deeld tot 75 boete of 15 dagen hechtenis.
4. Veiling en spoorlijnen
In 1915 waren de veiling en spoorlijn in Noord-Schar-
woude geopend. Dat de veiling en de spoorlijn een suc
ces zijn, wordt duidelijk in een paar krantenberichten.
Schager Courant - 5 januari
Over de korte periode sinds de opening (1 september
1915) zijn er al 1687 spoorwagons verzonden. Ook de re
geringskool, die alleen in Broek op Langedijk zou wor
den geladen, werd nu ook vanuit Noord-Scharwoude
verzonden.
Schager Courant - 23 april
Tijdens de uitvoering van Symphonieorkest Sempre Cres
cendo werd de door de dirigent Jac. Prijs gecomponeerde
Tuinbouwmarsch ten gehore gebracht. Dit nummer was
gecomponeerd als herinnering aan de stichting van de
veiling. Het couplet van deze mars luidde:
"Geen trein, - die puft - heeft ons verlucht, Geen bouwer,
die nu nog meer zucht".
5. Woningnood
In 1916 neemt de woningnood aan de Langedijk steeds
meer toe. Een van de oorzaken is de sterke toename van
het personeelsbestand van de inmaakfabrieken voor
groenten. Op diverse momenten in 1916 komen we kran
tenberichten over de woningnood tegen.
De fabrikanten van ingemaakte groenten kopen steeds
meer arbeiderswoningen, waardoor de huurders van die
woningen uit hun woning worden gezet, op dat moment
al vier gezinnen. Er is met de grootste moeite voor deze
mensen zelfs niet de meest primitieve woning te krijgen,
zelfs niet het kleinste hokje. De gemeentebesturen wor
den opgeroepen om aan een oplossing mee te werken.
In Zuid-Scharwoude werd een bewoner door de rechter
lijke macht uit zijn woning gezet.
Door P. Verburg is een groot huis voor zijn arbeiders ge
kocht en heeft daar ongeveer 50 arbeiders gehuisvest.
6. Electrificatie
In 1916 ontstaat er in de gemeentebesturen steeds meer
onrust over de uitbreidingsplannen van de gasfabriek.
Als alternatief wordt de elektrificatie van Langedijk ge
noemd. Het begint met een klein berichtje op 24 februari,
maar wordt gevolgd door meerdere berichten uit de ge
meenteraadsvergaderingen.
Ons Blad: Katholiek nieuwsblad voor N-H - 24 februari
De capaciteit van de gasfabriek is niet meer voldoende
om een voldoende hoeveelheid gas te produceren. De
uitbreiding zal 36.000 kosten, welk bedrag voorname
lijk de gemeentebesturen van de Langedijker gemeentes
moet worden opgehoest. Er gaan stemmen op om elektri
sche verlichting te krijgen.
Schager Courant - 14 maart
In een openbaar schrijven stelt de directeur van de gasfa
briek dat er van een elektrische kabel in Langedijk niets
kan komen. De abnormaal hoge koperprijs en het met de
gemeente Sint Pancras gesloten contract zijn daarvoor
ernstige beletselen.
Schager Courant - 14 maart
In een bijeenkomst van de Langedijker winkeliersvereniging
toont de directeur van de Kennemer Centrale bioscopisch
(filmbeelden) wat er allemaal met elektriciteit mogelijk is.
28
Oktober 2016
