KGTEÏTDE IBNG's ®I iiipilii
Het nieuws van 100 jaar geleden
De Telegraaf - 13 september
In de gehele Langedijk is men zonder suiker. Alleen de
Coöp. Vereniging Vooruit heeft nog een geringe voorraad.
2. Watersnood 1916
In de nacht van 13 op 14 januari 1916 voltrok zich in Ne
derland een watersnoodramp. Een stormvloed viel sa
men met een hoge waterstand op de rivieren, als gevolg
hiervan braken op tientallen plaatsen de dijken, vooral
langs de toenmalige Zuiderzee. Daarnaast was er op veel
plaatsen sprake van schade aan dijken. In de provincie
Noord-Holland vielen 19 doden, terwijl elders nog eens
32 mensen omkwamen. In Noord-Holland raakten de
Anna Paulownapolder, het eiland Marken en Waterland
overstroomd. Maar wat merkten de mensen in Langedijk
van deze watersnoodramp?
Is op de Kermis Ie OUDKARSPEL.
Standplaats op bel erl van den Heer VAN ZALINGEN.
Eiken dag BESLIST GEHEEL NIEUW PROGRAM.
Als EXTRA-nummer:
De Watersnood in Noord-Bolland.
Schager Courant -18 januari
In de polder Wieringerwaard dreigde de dijk bij het
stoomgemaal te bezwijken. Met behulp van Langedijker
schippers met hun vrachtschepen werden bewoners en
hun vee geëvacueerd uit de polder.
Schager Courant - 20 januari
In Oudkarspel wordt in zaal Buckmann (café Huis de
Brederode) een liefdadigheids-soireé georganiseerd,
waarvan de entreegelden ten goede komen aan de nood
lijdenden van de overstroming in Anna Paulowna. De
journalist hoopt dat het voorbeeld van Oudkarspel op
veel plaatsen navolging vindt. Wat dit initiatief overigens
heeft opgebracht vermeldt de historie helaas niet.
Diverse kranten
Te Broek op Langedijk hebben een 50-tal notabele inge
zetenen een deurcollecte gehouden die niet minder dan
2.580,60 opbracht. De gemeente telt 2.200 inwoners.
Te Zuid-Scharwoude heeft een collecte voor de noodlij
denden 750 opgebracht, men is voornemens nogmaals
een collecte te houden.
In Oudkarspel heeft een collecte 650 opgebracht.
Tuinbouwvereniging De Toekomst te Zuid-Scharwoude
besloot 300 ter beschikking te stellen van het Watersnood
Comité.
Te Broek op Langedijk bracht een collecte voor het
Watersnoodfonds 2.500 op. En in Noord-Scharwoude
1.300. Beide gemeentes hebben samen 3.600 inwoners.
Rotterdamsch Nieuwsblad - 6 maart
De Raifeissenbank van Broek op Langedijk stelt voor
haar reservekas te storten in de kassen van de zuster-
banken die door de Watersnood grote financiële schade
hebben geleden.
De Volksstem - 20 september
Op de laatste lijsten van het Kon. Nationaal Steuncomité
komt een gift voor van 5.076 van de zuurkoolfabrieken
in Nederland te Broek op Langedijk.
De Telegraaf -13 november
In Broek in Waterland werden ettelijke bunders van het
overstroomde land beplant met kool.
Zowel in kwaliteit als in kwantiteit komt de opbrengst
overeen met die van de kleilanden van de Langedijk. De
kool werd getransporteerd naar Broek op Langedijk en
daar geveild.
3. Dienstweigeringsmanifest
Dominee J. Terlet van Zuid-Scharwoude kwam in het
nieuws, zelfs het landelijke nieuws, omdat hij samen met
een aantal dominees uit de regio het dienstweigerings
manifest had ondertekend.
Het Dienstweigeringsmanifest van 1915 was een oproep
om de dienstplicht te weigeren.
Doordat in de Eerste Wereldoorlog soldaten als kanon-
nenvlees dienden, kwam er steeds meer verzet tegen het
militaire denken. Naast het persoonlijke ethische aspect
was er ook verzet vanuit sociaal-revolutionaire hoek.
Bekende voorvechters hierbij waren Henriette Roland
Holst, Bart de Ligt, Jacob van Rees en Lodewijk van
Mierop. Een aantal predikanten kwam in 1915 met een
dienstweigeringsmanifest. Het werd opgesteld door Van
Mierop en predikant Louis Adriën Bahler in vegetarisch
restaurant Pomona in Utrecht. De tekst luidde:
Waarde Medeburgers!
Wij allen, wier namen staan onder deze verklaring, richten ons
tot het Nederlandsche volk om te getuigen tegen den geest van
oorlog en militairisme, die al meer en meer daarover vaardig
wordt.
Wij verklaren hier openlijk dat wij ons met onze gansche ziel
keeren tegen alles wat tot het militairisme behoort, ook in den
vorm van een dusgenaamd volksleger.
Voorzoovelen wij ooit tot gewapende landsverdediging
verplicht gerekend zouden worden, hopen wij de kracht te be
zitten om alle persoonlijke rechtstreeksche deelname te weige
ren, de kracht om liever gevangenisstraf te ondergaan, ja zelfs
gefusileerd te worden, dan ontrouw te plegen aan ons geweten,
onze overtuiging, of wat wij de hoogste wetten van algemeene
menschelijkheid achten.
Voorzoovelen wij - hetzij mannen, hetzij vrouwen - om onder
scheidene redenen nimmer in de termen van militieplicht zou
den vallen, schenken wij toch door deze onderteekening onzen
zedelijken steun aan hen, die op bovengenoemden grond elke
Oktober 2016
27