Dorpsnamen van de Langedijk Voor het Geestmerambacht lezen we: "Oterleke (60), Ou- torp (90), Coedyc (25), Wermenhuizen (120), Tutinghehorne (16), Eenigheborch ende Niewelant (130), Outkerspel (120), Nortskerwoude (70), Zuyscerwoude (80), Broec (50) en Vroen- land (30)."5 De dorpen van de Langedijk worden hierin apart genoemd. Uit deze aantallen kunnen we de grootte van de dorpen onderling met elkaar vergelijken. Oudkar spel is duidelijk het grootste dorp aan de Langedijk wat aantal inwoners betreft, maar ook in oppervlakte, want Oudkarspel was even groot als de andere drie dorpen sa men. Bij elkaar leverden de Langedijker dorpen het niet geringe aantal van 320 man. In een bede (belasting) van Willem VI uit 1343, opgelegd aan de Westfriese dorpen, zien we voor hoeveel pond elk dorp werd aangeslagen: "Outdorper cocghe (108 pd.), Enigeburcg ende Nuwelant (75 pd.), Cocghe van Scagen (375 pd.), Cocghe van Niedorpe (300 pd.), Cocghe van deLanghendike (375pd.)."6 De dorpen wor den hier in koggeverband genoemd. Langedijk betaalde met Schagen het hoogste bedrag. Riemen In 1353 wordt de Langedijker Kogge weer in de bronnen genoemd. Deze kogge moet 32 riemen leveren.7 Dat is gelijk aan de andere Westfriese koggen. Alleen de Nie- dorper kogge kan volstaan met 22 riemen. Wat betekende dit? Na de onderwerping van de Westfriezen door graaf Floris V kregen de dorpen de verplichting opgelegd om in tijden van oorlog een aantal mannen aan te wijzen die bij de strijdmacht van de graaf werden ingelijfd. Men moest een schip met krijgsvolk leveren. Een handelsschip werd omgebouwd en voorzien van roeibanken. Elke roei er bediende een riem. Zo'n schip werd kogge genoemd en was dus voorzien van riemen. een kogge kwamen voor rekening van die gemeenschap, zolang de heervaart (krijgstocht) duurde. Van de aard van de expeditie hing af, of de heervaart 'gescheept' moest worden volbracht, of dat enkel 'harnasch' voldoende was.8 Het aantal riemen werd ook gebruikt bij het bepalen van de omslag van de buitengewone bede, de hoeveelheid belasting die elke kogge moest betalen. Waar lag Oostkerspel In de periode 1389-1404 werden door verschillende plaat sen riemen afgekocht. De organisatorische indeling van West-Friesland was tussen 1356 en 1404 aan veranderin gen onderhevig, waardoor vanaf 1389 plaatsen worden vermeld die voorheen deel uitmaakten van grotere een heden en omgekeerd. Bovendien handelde men onder ling in riemen. Informatie over de riemtalen is te vinden in de grafelijke registers en akten. In enkele rentmeester rekeningen zijn, bij de inkomsten uit de bede, eveneens riemtalen vermeld. In 1400 werd het aantal riemen van de Schagerkogge verminderd van 32 naar 16 riemen en die van de Niedorperkogge van 20 naar 10 riemen. Ver der worden voor het westelijk deel van West-Friesland nog genoemd de kogge Oudorp en Oterleek, de kogge Koedijk en de kogge Nieuwelant en Eenigeburg. Vervol gens zien we bij de Langedijker kogge iets opmerkelijks gebeuren. Die blijkt uit de volgende delen te bestaan: Het aantal riemen van de kogge Oostkerspel/ Lange- dijk werd in 1401 verminderd van 4 naar 2; die van de kogge Outkerspel/Langedijk van 1% naar 1 en die van Noord-Scharwoude, Zuid-Scharwoude en Broek samen van 8 naar 3 riemen. Dat is gezamenlijk een verlaging van 13% naar 6 riemen.9 Wijst dit op een daling van het aantal inwoners of is het een forse belastingverlaging? In 1353 werd nog gesproken over 32 riemen voor de Langedijk. Een schip uit de Middeleeuwen voor het vervoer van goederen werd ook als oorlogs schip gebruikt en dan voorzien van roeiers. Een groep dorpen die zo'n oorlogsschip moest bemannen, werd naar dit schip een kogge genoemd. De Langedijker- kogge telde minstens vijf dorpen: Broek, Zuid- Scharwoude, Noord-Scharwoude, Oudkarspel en Veenhuizen. V"t- De Waard Een aantal dorpen samen vormde een 'kogge' (scheeps- district) en moest een vastgesteld aantal riemen (roeiers) leveren. Het aantal kon alleen door de graaf worden ge wijzigd. De schouten kozen de mannen. De kosten van uitrusting en het onderhouden van de manschappen van Op de kaart is de omvang van het meer De Waard te zien welke het had in 1575. Daarover heen is de oorspronkelijke veenverkaveling uit de Middeleeuwen getekend toen De Waard nog niet bestond. Die verkaveling liep van Langedijk door tot aan het einde van Veenhuizen. Oktober 2016 15 ttrr jOudc Niedorp Oud karspel, Geldebos "I" Veen huizen Scorlewall li W erflanden ISint Pan eras W erflanden lAnierswiel Bergeswerckl 'Noord-Scharwoude' Zuid-Scharwoude- Broek op Langedijk Obdam

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Van Otterplaat tot Groenveldsweid - Langedijk | 2016 | | pagina 16