e metor
Jaap Kroon
Aanleiding
Inleiding
In 1909 kocht mijn opa een perceel tuingrond van ander
half hectare nabij Sint Maarten. In onze ogen was dat niet
zo'n verstandige aankoop, want opa had zijn bedrijf in
Zuid-Scharwoude. Het vervoer van de producten ging
in die tijd nog met grote houten pramen op kloetkracht.
In die tijd was rond Zuid-Scharwoude geen goede tuin
grond te koop en opa wilde zijn bedrijf uitbreiden. Deze
aankoop in Sint Maarten was eigenlijk de enige mogelijk
heid. Het afleggen van grote afstanden was in die tijd niet
abnormaal. Ik heb eens een interview gehouden met een
zoon van een paardenhandelaar uit Obdam. Die vertelde
dat de op de markt in Utrecht gekochte paarden vaak lo
pend vanuit Utrecht naar Obdam gebracht werden. We
praten ongeveer over dezelfde periode.
Hoe het ook zij, opa had het land en het was best land.
Een zwaar beladen houten praam was met de kloet haast
niet vooruit te branden. Opa had gehoord dat zo'n nieu
werwetse ijzeren vlet veel lichter voer. In 1912 kon hij zijn
houten praam bij schuitenmakerij De Wit uit Koedijk in
ruilen voor een ijzeren vlet. Deze schuitenmaker had de
vlet in 1911 gebouwd. Opa was door deze aankoop de
eerste bezitter van een ijzeren vlet in Zuid-Scharwoude.
Motor
De vlet beviel uitstekend, niet in de laatste plaats door
dat de firma De Wit goed werk had afgeleverd. Toch bleef
Sint Maarten een heel eind varen. Zo rond 1919 versche
nen in de omliggende dorpen de eerste motoren in schui
ten en dat wilde opa ook. Hij kocht dat jaar een motor van
het merk Wolf und Struck. In verband met het plaatsen
van deze motor moest de vlet anderhalve meter verlengd
worden. Schuitenmakerij De Wit uit Broek op Langedijk
verzorgde de werkzaamheden. Helaas was de aankoop
geen succes. Hij was de eerste in Zuid-Scharwoude die
een motor in zijn vlet liet zetten en hij kon dus ook ner
gens zijn oor te luisteren leggen. Ik verdenk hem er ook
van geen sterk gevoel voor techniek te hebben gehad.
Opa heeft een motorfiets gehad, een Indian, maar ook die
aankoop was geen groot succes. Op enig moment kwam
hij, oma achterop, zacht maar nadrukkelijk tegen een
boom tot stilstand. Oma wilde beslist niet meer mee en
ik denk dat opa daarna ook niet vaak meer op de Indian
heeft gezeten, maar dit terzijde.
Uiteindelijk viel het besluit de motor te vervangen door
een andere Wolf und Struck, maar ook die motor bleek
een zorgenkind. Met de aanschaf van een motor van het
merk Albin in 1933 kwam er een einde aan de ellende.
Dit was een twee-cilinder-motor van 6 PK. Tot 1958 heeft
deze motor tot volle tevredenheid gedraaid. Deze motor
is daarna in het bezit gekomen van Willem Leegwater die
er jarenlang mee heeft gevaren. Als ik goed geïnformeerd
ben is de Albin nog steeds regelmatig in gebruik en loopt
hij nog als een zonnetje. Probleem was dat er destijds aan
de westkant zoveel flap in de sloot lag, iets waar de wa-
tergekoelde Albin veel moeite mee had.
In die tijd kwamen de Listers op de markt. Dit waren
luchtgekoelde dieselmotoren. De vlet was inmiddels in
gebruik bij mijn vader, die in 1958 besloot de Albin te ver
vangen door een tweecilinder 8 V pk Lister-motor. Vader
kon aan deze motor een spuitslang bevestigen waardoor
hij de koolplanten niet meer één voor één met een emmer
hoefde te natten.
Zo'n 30 jaar geleden kon broer Gerrit een tweecilinder 15
pk Lister kopen die in gebruik was geweest als stroomag-
gregaat. Gerrit heeft de oude Lister toen vervangen door
deze wat zwaardere. De oude Lister staat nog steeds bij
mijn broer Arjen in de schuur en kan als het moet zo weer
bedrijfsklaar worden gemaakt.
Slot
Tot zo'n 35 jaar geleden is de vlet dagelijks in gebruik
geweest. Daarna werd het langzamerhand minder. Nu
wordt hij alleen nog maar aangeslingerd voor een ple
ziertochtje. Zoals gezegd, hij verkeert nog in een uitste
kende staat en kan zeker nog wel honderd jaar mee.
Gerrit Kroon (geboren 1952) sturend op de metor
In 1912 werd mijn opa Jacob Kroon uit Zuid-Scharwoude
eigenaar van een ijzeren vlet. Deze vlet is inmiddels 100
jaar in de familie en verkeert nog in een uitstekende staat.
De eeuwling wordt alleen de laatste 35 jaar niet meer in
tensief gebruikt. Over deze vlet is best wel iets interes
sants te vertellen.
34
Oktober 2012
