Terpeiazingen bij de voorp
Redactie
Het is rond het jaar 1900. Op de Kromme Brug in Zuid-
Scharwoude staat fotograaf Van der Aa uit Alkmaar.
Hij richt zijn lens op de aloude Koog en het inmiddels
stokoude café De Roode Leeuw. Er zitten van ouderdom
golven in het dak. Reden dat kastelein Arie Kist al met
plannen rondloopt om een nieuwe herberg te bouwen. Het
is al in de familie Kist sinds 24 februari 1846. Aris Kist, de
vader van Arie, kocht het toen voor de somma van f 3225,-.
Op de gevel van De Roode Leeuw hangt naast het uit
hangbord met de rode leeuw erop een bord met N.B.T.M.,
de Nederlandsche Bell-Telephoon Maatschappij. Dit was
de eerste aanbieder van telefonie voor particulieren en be
drijven in Nederland. De maatschappij werd in 1880 op
gericht als dochteronderneming van de International Bell
Telephone Company en verkreeg als eerste een concessie
voor de aanleg van openbare telefoonnetten. Het eerste net
werd in 1881 in Amsterdam geopend, met 49 abonnees. In
1888 opende de N.B.T.M. de eerste interlokale verbinding,
tussen Amsterdam en Haarlem. Dit particuliere initiatief
zou uiteindelijk geen lang leven beschoren zijn. Zo liep in
1895 de concessie in Amsterdam af, waarbij de gemeente
besloot tot de aanleg van een eigen gemeentelijk telefoon
net dat in andere gemeenten navolging vond. In 1897 wer
den de interlokale verbindingen van de N.B.T.M. door het
Rijk genationaliseerd en in 1913 werden ook de overgeble
ven lokale netten door het Rijk overgenomen. Wel werd
de exploitatie nog tot 1916 door de N.B.T.M. gevoerd.
Het bord op de gevel geeft aan dat er in het café kan wor
den gebeld.
Naast dit bord hangt een klein kastje met 'DREG' er op.
Hierin zit op een haspel een stevig touw met een haak er
aan om drenkelingen uit het water te 'vissen'. Met zoveel
water kan er best eens iemand te water raken, maar er wil
len ook nogal eens mensen in 't Diepie tegenover het café
vallen. Ze hebben dan in het café te diep in het glaasje ge
keken en staan wat onvast op de benen.
De bomen zijn kaal en aan de mensen te zien is het niet
erg warm. De dame en het meisje voor het oude raadhuis
hebben warme kleren aan en een muts op. Onder het bord
met aankondigingen staat de veldwachter. Gezien de date
ring van de foto zou dit Sikke Parma moeten
zijn. Op de hoek van de Koog staat een knoert
van een boom met een urinoir ernaast. Geen
mens zal het echter zo noemen in het dorp.
Men gebruikt het onorthodoxe woord pis
bak. Uiteindelijk zal dit de ondergang van de
boom worden. Hij is niet bestand tegen zoveel
ammoniak.
Het oude raadhuisje is bijna driehonderd
jaar oud. Er zijn al plannen om een nieuw te
bouwen. Het oude gebouwtje heeft veel mee
gemaakt sinds het in 1603 werd gebouwd.
In 1799 zijn er nog Engelse soldaten binnen
geweest. Die zagen een wezenkist staan met
de dorpsadministratie. Dat gaat vast over de
oorlog, de brand erin, zullen ze gedacht heb
ben. En zo heeft Zuid-Scharwoude geen ar
chiefstukken meer.
Achter het oude schoolgebouw in de Koog
steekt nog net de toren van de kerk omhoog.
Ook daar heeft men plannen voor. De toren is gammel en
er moet een nieuwe komen. Men denkt zelfs aan geen to
ren. Het uurwerk kan dan mooi in het nieuwe raadhuis
hangen, maar daar is men het in het dorp nog lang niet
over eens.
De straatverlichting is nog erg beperkt. Er staat wel een
lantaarn midden op de Kromme Brug en halverwege de
Koog. De lantaarns zijn nog olielampen die elke avond
moeten worden aangestoken door de lantaarnopsteker.
Hij komt dan met een laddertje, zet dat tegen de paal,
opent het raampje, tilt het lampenglas op en steekt de pit
aan. Zo gaat dat elke dag.
Het is onduidelijk wat de mannen met de schuit vervoe
ren. Het lijkt wel of ze iets gaan repareren. Er liggen wat
apparaten op de achtersteven. De man met de fiets is een
apart fenomeen. Hij fietst namelijk naar alle plaatsen in
Langedijk toe waar de fotograaf een foto maakt en zorgt
dat hij dan pontificaal vooraan staat. Wie hij is en waar hij
vandaan komt, weet niemand. Het zal geen mens erg veel
kunnen schelen. Die man met die grote camera op een sta
tief, met een doek over zijn hoofd, is veel belangwekken
der. Wat men niet weet, is dat ruim honderd jaar later deze
plek totaal zal zijn veranderd. Het raadhuis is herbouwd
in 1903, De Roode Leeuw in 1911. De huizen en de school
in de Koog zijn gesloopt, het water, 't Diepie, is gedempt.
Niks blijft hetzelfde.
2
Oktober 2011
