jee.
ame-uitingen in vroeger d
[en
Cor Oudendijk
De huisjes langs de Dorpsstraat leverden vaak schilderachtige
plaatjes op. Aan het zuideinde van Zuid-Scharwoude staan
nog steeds enkele huizen tussen de Dorpsstraat en de Voor
burggracht. Uit de tijd dat de Voorburggracht nog water was,
stamt deze foto. De plek moet nu gezocht worden ter hoogte
van zorgboerderij Het Vierkant.
Het is bijna mooi van lelijkheid, is een uitspraak die hier wel
op lijkt te slaan. Een vervallen pand volgehangen met
reclame-uitingen. De panden op de achtergrond zijn nog wel
te herkennen, maar dit plaatje bestaat niet meer.
hierover: De foto lijkt erg veel op de plaats van de huidige
Uitvalsweg, maar is het begin van de Prins Hendrikkade,
vroeger de Polder genaamd. Het houten huis was de
brandstoffenopslagplaats van P.Hoogland, de brandstof-
fenboer. Daarvóór was er een winkeltje van P.Kloosterboer.
Het huis met de erker is de huidige kapsalon van
Gerard Schouten, daarvóór de zuivelhandel van Piet
Bruin, en daarvoor drogisterij Bos. Daarnaast zat
de fietsenwinkel van Jb.Dekker. Dan aan de over
kant het huis van schilder Blok, die ook een verffa-
briekje had. Daarvoor het huisje van Otto Koedijk, een
Inleiding
Tegenwoordig worden we overspoeld met reclames in al
lerlei vormen. Alles is ook aan regels gebonden. Niet te
groot, niet te flitsend, niet een afleiding voor het verkeer,
om er maar een paar te noemen.
Op oude foto's van Langedijk komen we vaak grote recla
meborden tegen. Reclames van merken die we nu ook nog
kennen, maar ook merken en namen waarbij we ons toch
even achter de oren moeten krabben. Wat was dat ook al
weer? Aan de hand van een aantal oude foto's, weer voor
een deel uit het archief van Karl Möller, krijgen we een
beeld van de reclame-uitingen in Langedijk.
Vroege reclame
Het gebruik van posters om commerciële producten onder
de aandacht te brengen, schijnt al te dateren uit het oude
Griekse rijk. Toen in de vijftiende eeuw de drukkunst werd
uitgevonden, nam het gedrukte pamflet en de voorloper
van de reclameposter sterk toe. Engeland staat te boek als
een land dat vroeg industrialiseerde. Dit bracht ook het
fenomeen eerder in de belangstelling. Nederland volgde
vele jaren later als industrieland. Maar toen er ook hier fa
brieksmatig werd geproduceerd, kwamen advertenties en
aanplakbiljetten steeds vaker voor. In steden werden vaak
kale muren met reclame beschilderd. Dit werd in die tijd
veelal verafschuwd en als een soort graffiti afgedaan. In
1915 schreef een zekere J.Leliman, architect, een betoog te
gen dit soort aantastingen van het stadsbeeld. Rond 1900
zijn de wervende teksten in dorpen nog sporadisch, maar
al gauw duiken de aangeplakte en geëmailleerde reclames
op. Vanzelfsprekend trof je reclame aan bij de winkels die
de aangeprezen waren verkochten. Toch zie je op oude fo
to's ook particuliere huizen met grote borden. Hier was het
veelal een kwestie van extra inkomsten. Jan van der Weerd
bijvoorbeeld woonde pal aan de Dorpsstraat. Zijn huis was
uitermate geschikt om te dienen als plek voor reclame
uitingen. Ons oud-bestuurslid Paul den Hartigh schrijft
De Nederlanden van 1845, Stimorol en Americol Motor Oils
hadden een plek gekregen op de gevel en het schuurtje
van Jan van der Weerd. Hier is nu de kruising
Voorburggracht en Geestweg. Ook het linkse huis van
Piet Kooij is reeds lang verdwenen.
16
Oktober 2011
O O
ENEttBtkt
