De Pat
hefoon
Jaap Kroon
De brand
Op Koninginnedag 2007 legde een hevige brand het pand
Dorpsstraat 426 te Zuid-Scharwoude voor een groot deel
in de as. Dorpsstraat 426 is het adres van het voorma
lige diaconiezaaltje van de Nederlands Hervormde Ge
meente Zuid-Scharwoude en de aangrenzende woning.
Dankzij snel optreden van de Brandweer, die wegens de
Koninginnefeesten vlak in de buurt was, bleef de brand
schade goeddeels beperkt tot het woonhuis. In het zaaltje
ontstond alleen waterschade. De oorzaak van de brand
is waarschijnlijk kortsluiting geweest, het gevolg een
zwartgeblakerd pandje dat gedeeltelijk vanaf de grond
opnieuw opgebouwd moest worden.
Zo ziet 'De Pathéfoon' er na de brand weer uit
Geschiedenis
Op 5 november 1841 kocht de Diaconie van de Neder
lands Hervormde Gemeente Zuid-Scharwoude een
woonhuis en erf bezuiden de Kromme Brug, getekend
met nummer 66, op de perceelsgewijze kadastrale legger
bekend in sectie C, no. 98, groot een roed, 96 ellen, belend
Petrus Greidanus ten noorden, Cornelis Stam ten zuiden
en de Dorpsstraat ten westen. De bestemming voor het
pand was armenhuis en diaconiezaaltje. Armenhuis bete
kent in dit verband een soort bejaardentehuis voor armen
die onder de zorgplicht van de diaconie vielen. De diaco
nie is binnen de Nederlands Hervormde gemeente belast
met de armenzorg.
De diaconie bekostigt deze zorg uit de opbrengst
van collectes, erfenissen en legaten. Het is niet be
kend of het armenhuis meteen al in 1841 van start
is gegaan.
Op 20 december 1873 komt er een ruiltje tot stand
tussen twee naastgelegen stukken grond, waar
door de mogelijkheid ontstond aan de noordzijde
van het armenhuis een woning te bouwen. Deze
woning werd in gebruik genomen als woonruim
te door de "vader en moeder" van het armenhuis.
In het armenhuis waren vier tweepersoons bed
steden aanwezig, waaruit de voorzichtige conclu
sie valt te trekken dat er maximaal acht bejaarden
verzorgd werden.
Of de bewoners er altijd even goed verzorgd wor
den, weten we niet. Uiteraard was de verzorging
niet te vergelijken met de hedendaagse zorg voor
ouderen. Dat de bewoners niet altijd even tevre
den waren is wel bekend. Tijdens de vergadering
Het diaconiezaaltje is in 1981, toen het eigendom
werd van Dirk (van Louw) de Graaf, omgedoopt tot
"De Pathefoon". "De Pathefoon" is een soort privé-
theatertje waar Dirk oud of bijzonder filmmateriaal
vertoonde en waar musici van velerlei pluimage
hun kunsten konden vertonen. Een belangrijk deel
van de collectie filmmateriaal van Dirk is bij deze
brand verloren gegaan. Ook de uit 1875 daterende
piano is als gevolg van waterschade overleden.
Dirk is er de man niet naar om bij de pakken neer
te zitten en "de Pathefoon" staat er weer, als een
phoenix uit de as herrezen. Het heeft hem wel al
zijn spaarcentjes gekost, hij heeft zelfs een hypo
theek moeten nemen, maar het is hem gelukt. Dirk
kreeg het advies het pand helemaal opnieuw van de
grond af op te laten bouwen, maar dat was iets dat
hij niet wilde. Hij wilde graag zoveel mogelijk van
het oude pandje in stand houden en heeft er voor geko
zen muren die nog goed genoeg waren te laten staan. Het
resultaat is werkelijk prachtig geworden.
Een mooi moment om de geschiedenis van dit kleine
plekje in Langedijk eens onder de loep te nemen.
van de kerkenraad 12 februari 1902 meldt de voorzitter
van de diaconie dat hij zich verplicht heeft gezien kort
geleden de aldaar (in het armenhuis) verpleegd wor
dende ouden van dagen op streng afkeurende wijze te
onderhouden over de onder hen heersende geest van
38
Oktober 2010
