D
e uno
en
lie
bij d
TUL1*
Cor Oudendijk
Aansluitend bij het artikel over de spoorlijn naar het veiling
terrein in Noord-Scharwoude nog even wat over de molen
'H' die voorheen vlak bij de huidige Roskamsluis stond.
Deze molen maakte onderdeel uit van de molens die ge
plaatst werden aan de Oosterdijk van het Geestmerambacht.
De eerste dateerden van 1543, tijdens het bewind van Karel
V. In 1558 werden er weer twee bijgeplaatst, waarbij het aan
tal werd uitgebreid tot 13 stuks. Al deze molens wierpen hun
water uit op de Groote Waard (Heerhugowaard) dat toen
nog een meer was. De uitvinding van de latere achtkante
watermolens is volgens de geschiedenis van de beroemde
waterbouwkundige molenaar uit De Rijp, Jan Adriaanszoon
Leeghwater. Het toepassen van de vijzelbemaling in plaats
van het scheprad, was later opnieuw een grote stap vooruit.
Vóór de bemaling met de vijzel werd het water met het schep
rad niet hoog genoeg opgestuwd. In 1864 waren, op één na,
alle molens van het Geestmerambacht vervijzeld. Van alle
dertien molens, die de grote polder Geestmerambacht be
maalden, zijn er nog twee overgebleven: de molen 'A' in de
bocht van de Twuyverweg en de molen 'D' aan de rand van het
Oosterdelgebied. Deze twee staan anno 2010 nog te pronken
aan de Oosterdijk. Van alle verdwenen molens is van molen
'H' een flink aantal afbeeldingen bewaard gebleven.
Oorspronkelijk zullen de eerste molens van het type stan
derdmolen geweest zijn, uitgerust met een scheprad. Het
water moest toen nog niet zo hoog worden 'opgetild'.
Later veranderde niet alleen de bemaling van scheprad
naar vijzel, maar ook het type. Alle molens van het Geest-
merambacht, uitgezonderd de zogenaamde kotmolen bij
de Langebalk, waren later van het type Noordhollandse
binnenkruier.
Via de Wuyversloot, die vanaf het dorp oostwaarts rich
ting de ringvaart van de Heerhugowaard liep, werd een
deel van het water van het Geestmerambacht afgevoerd.
Naast de molen bevonden zich een sluiswachterhuisje en
de schutsluis in de Oosterdijk. Deze sluis stond jarenlang
bekend als de sluis van Koppen.
Als bijzonderheid kan worden vermeld dat op 2 juli 1894
de bliksem insloeg en brand veroorzaakte. Gelukkig wist
de familie Hart de brand zelf te blussen. In het jaar 1930
is, net als zoveel anderen in die tijd, ook deze molen af
gebroken.
Bronnen:
Molens in Noord-Holland; Meijer Pers Amsterdam 1981
Eigen aantekeningen
Een prachtige oude foto van molen 'H' bij de Noordscharwouder sluis. De mensen links bij de molen zouden leden van de familie
Hart moeten zijn. De mensen rechts zijn het gezin van de sluiswachter Klaas Koppen. Klaas staat rechts, zijn vrouw Marijtje
Ootjers staat links met hun dochtertjes Grietje en Ma. De foto moet rond 1900 zijn genomen, want de oudste dochter Grietje
was geboren in 1892. Aardige bijkomstigheid is dat Grietje Koppen de moeder was van Klaas ten Bruggencate, ons bestuurslid.
(foto geschonken door Cees Grootes, Nieuwe Niedorp)
30
Oktober 2010
