1 te
Eerst rekenen, c
Han ge
en
<d
Dick Barten
Bij het opruimen van oude spullen door mijn neef Dirk
(geboren in 1925) kreeg ik een rekenboekje in handen, dat
in bezit was van onze gemeenschappelijke grootvader,
naar wie wij zijn vernoemd. Dit was Dirk Barten Pzn., ge
boren in 1862.
Het boekje werd uitgegeven in 1865 te 's-Gravenhage, bij
A. van Hoogstraten Zoon en heeft als titel: Voorbeelden
tot Oefening in de Hoofdregelen der Rekenkunde. Het is ge
drukt bij H.L. Smits, ook in Den Haag, en het is de twee
en twintigste druk. Eigenaardig genoeg wordt de naam
van de auteur, opsteller genoemd, nergens vermeld. De
titelpagina meldt verder nog dat het ten dienste van de
scholen werd gemaakt.
Het boekje begint met een beschrijving van getallen en van
de bewerkingen. Hiema volgen voorbeelden die de on
derwijzer kan gebruiken voor aan de leerlingen op te
geven sommen. Achtereenvolgens passeren optellen,
vermenigvuldigen, aftrekken en delen de revue.
Het laatste, voor mij meest interessante gedeelte, begint
als volgt: "Alvorens de leerling de Hoofdregelen der Re
kenkunde behoorlijk zal kunnen toepassen, is het nodig,
dat hij zich bekend make met de volgende tafels van
Munten, Maten en Gewigten".
De sectie met de munten geeft een opstelling van alle waar
den die voor invoering van de decimale gulden in gebruik
waren.
De samensteller herleidt alles tot bedragen in guldens en
stuivers. Voor lengte-, oppervlakte- en inhoudsmaten, even
als voor gewichten was het decimale stelsel toen blijkbaar
nog niet in gebruik.
Deze maten waren ook nog niet gestandaardiseerd want er
worden verschillen per maat voor diverse steden genoemd.
De munten worden in het boekje als volgt beschreven:
TOT OEFEMXü
HOOFDREGELEN
EKENEUNDiSj,
irtfldjfrir Ttt DübniPrmïtr C?ftaUni,
ten dienste der Scholen,
"VAN HOOGSTRATEN Zoav.
1865.
r
Het oude boekje uit 1865 van opa Dirk Barten
a. Koperen munt.
-
-
s
-
1
s
-
-
-
-
-
-
-
-
c. Gouden Munt.
7 -
-
0
7,00
tl. Aangenomen Munten.
-
-
-
e,oo
6
Oktober 2009
Ï1 RH
iVESTS EENE KORTI' VLUHLAIIIM. DKHil irr.,
te '8 QRA VBtflIAGÏ, eu
VAN 11ÜT IXLAN DSC 11
QELU
200
ALS
HET VKOEGEB 5VEHÜ GLJIEKr;N'DMET
OPGAAF VAN
UÉ TEGENWOOKDIOE WA4BDE
Een dmi deed 2 penningen. Ecnc penning
WBS
geen? bestaande.
toam' eeiie in den handel aangenomen
mant.
Een stuiver deed 8 duiten of 16 pen*
mngen
0 -
1
0
0,05
Een dubbeltje. doet
0 -
0
- 0,10
- 0,2711
Een resthalf deed
0
3
(1 -
6
0
0,30
Een ackfstttirerslui.
0 -
3
0
- 0,40
Een iunstuirerstuk doet
0 -
10
0
- 0.60
Eütt Gulden doet 20 duivers
1 -
0
0
- 1,00
Dit stok geld is in ons land de ge-
mceue munt, iu welke alle geldsommen
gewoonlijk worden nitcednikt.
Een goudgulden oi'sehlentw inlig deed.
Q
- 1.40
Een daalder deed SO stuivers of
1 -
10
0
1,50
Een kroon 19
2 -
0
0
- 2,00
Een kollandschc rijksdaalder doet SO st.
2 -
10
0
- 2,50
Een haive holl. rijksdaalder uf vijf en
- 1,25
tiointig deed 25 stuivers
1
5
0
Een kwart kolt. rijksdaalder of der-
iiendkalf, deed
0 -
12
8
- 0,62»
Een reeuKtcke rijksdaalder deed 62 st. of
Z -
12
0
- 2,60
Een halve r, rijksdaalder of zes en
twintig deed 20 stuivers of
1 -
6
0
- 3,30
Een kwart rijksdaalder of dertientje
deed 13 stuivers of.
0 -
13
0
- 0,65
Een acht tit z. rijksdaalder of reven-
dhaJtjc of Jneije deed
0 -
6
8
- 0,32»
Een driegulden
3 -
0
0
- 3,00
Eeu dakaion deed 63 stuivers uf
3 -
3
0
- 3,15
Een halve dukaion deed 31 en een
halves stuiver of.
1
11
8
- 1,57»
5 -
S
0
- 5,25
Een rijder
14 -
0
0
- 14,00
Een halte rijder
0
Een oortje is 2 dniteu of
0 -
0
4
- 0,012»
Een groot 4 of
0 -
0
8
0,02»
Een blank 6 of
0 -
0
12
0,03'»
Ktü braspenning 10 u uf
0 -
1
4
- 0.0G1»
Eeo stouter of vijfgroot is 20 duiten of
0 -
2
8
0,12»
Etn pond Ei'aamsek is 20 schellingen of
-
0
0