"Hoi is op studie": leren voor priester
je dus eerst novice zodat in dat proefjaar getest kan wor
den of je geschikt bent voor het kloosterleven.
In een ceremoniële bijeenkomst maakt de moeder bij het
begin van dat proefjaar dan de knoopjes vast van de toog
van de aankomend priester. Zo wordt symbolisch de
zoon als novice overgedragen aan de congregatie en blijft
in het lange gewaad lopen.
Kom je succesvol door het noviciaat dan volgt op het groot
seminarie nog twee jaar filosofie en vier jaar theologie.
Omdat de Salesianen veel belang hechten aan praktisch
werk (de 19e eeuwse Italiaanse priester Bosco probeerde
de positie van kansarme jongeren te versterken) en niet
alleen studeren centraal stellen, is er na de twee jaar fi
losofie eerst een periode van drie jaar om praktijkerva
ring op te doen. Daarna pas komt de afsluitende vier jaar
theologie waarna de wijding volgt als priester. Dat brengt
de totale studieduur op zestien jaar!
Voor een goed overzicht ziet het er bij de Salesianen sche
matisch zo uit:
6 jaar kleinseminarie
1 jaar noviciaat
2 jaar filosofie
3 jaar praktijkervaring opdoen
4 jaar theologie
Geloftes afleggen
Op het groot seminarie komt de tijd van het afleggen van
de geloftes van armoede, gehoorzaamheid en zuiverheid
(het celibaat). Na het noviciaat komt de eerste tijdelijke ge
lofte die drie jaar geldig is, daarna eveneens voor drie jaar
de tweede tijdelijke gelofte en tenslotte de eeuwige gelofte.
Jan merkt in de derde klas op veertienjarige leeftijd al dat
die aankomende geloftes echt wel zwaar wegen. Hij heeft
in een brief naar huis zijn Sinterklaaslijstje vermeld maar die
brief is door Pater Directeur achter gehouden. Volgens punt
vier van "Enkele bepalingen" moet immers alle post open
aan Pater Directeur worden aangeboden én uitgereikt en bij
lezing heeft hij in het Sinterklaaslijstje van Jan een fototoe
stel opgemerkt. Is dat wel noodzakelijk en is dat niet veel te
duur? Fotorolletjes kosten ook nog eens erg veel en Jan moet
er nog maar eens over denken. Later is het bij het afleggen
van de gelofte van armoede des te moeilijker als je dan dure
dingen hebt. Jan beseft dat nu, stapt van het idee van een
fototoestel af en past zijn lijstje aan waarna de brief wel naar
huis kan worden verstuurd
Derde zoon op studie
De band met de Salesianen wordt steeds hechter en in
Noord-Scharwoude weten deze Salesianen het huis van
de Jong regelmatig te vinden voor een gezellig bezoek. In
deze sfeer voelt nog een derde zoon zich in 1963 geroepen
"op studie te gaan": Sjaak (1951). Drie kansen dus nu op een
priesterzoon? Rekenkundig wel, maar de tijden zijn snel
aan het veranderen. De maatschappelijke veranderingen in
de jaren '60 brengen meer vrijheid van denken en er komt
meer welvaart. De katholieke wereld verandert mee door
het Tweede Vaticaans Concilie van 1962 tot 1965 die tot op
dracht heeft de Kerk "bij de tijd te brengen".
Zekerheden worden steeds minder zeker, opeens is het ook
niet meer zo zeker dat de drie broers met zo'n lange studie
doorgaan. De twijfel om door te gaan wordt steeds sterker
en een voor een stappen ze eruit. Sjaak stopt na drie jaar en
Jan na negen jaar. Aad is al wel zo ver dat hij de eeuwige
gelofte heeft afgelegd maar ook hij stopt en treedt uit. Geen
priesterzoon dus, hoe beleven de ouders dit? Is het voor hen
een grote teleurstelling? Ach, die zijn ook mee veranderd en
accepteren het. Aad studeert als enige wel door in de theolo
gie en wordt universitair docent, ondertussen werkend aan
een proefschrift. In 1990 promoveert hij daadwerkelijk tot
doctor in de theologie (en eindigt later als hoogleraar) en
bij die gelegenheid is het gehele gezin nog eens op de foto
gezet. Om het grote verschil tussen deze twee tijdsbeelden
treffend weer te geven zijn ze in dezelfde positie gefotogra
feerd als in 1964, toen ter gelegenheid van het 25-jarig hu
welijksfeest van hun ouders. In 1964 bestaan alle zekerhe
den nog, in 1990 is Nederland en dus ook een Langedijker
katholiek gezin compleet gemoderniseerd.
Gaan er nu nog jongens op studie?
Er zijn behoorlijk veel jongens uit Langedijk die begonnen
zijn aan een priesterstudie in de 20e eeuw. Velen haakten
echter vroeg of laat af, vaak al op het klein seminarie, ande
ren weer op het groot seminarie. Slechts een enkeling rond
de de priesterstudie volledig af en kon worden ingehaald
in een open auto door de lange Dorpsstraat. Van verre werd
dan met luide muziek aangekondigd dat er iets gaande was
en iedereen kwam dan zijn huis uit om dit te zien. Wonend
dichtbij de Katholieke Kerk (Zijperpad) renden wij dan het
huis uit om op onze brug over de Voorburggracht te zien
wat er aan de hand was. We hadden dan een mooi uitzicht
op het gebeuren want bij de nabijgelegen pastorie stopte de
stoet. Nooit zal ik het beeld van de stralende ouders ver
geten die buiten trots op de foto gingen met hun priester
zoon, mooi om de hele familie er diep gelukkig bij te zien
staan omdat het gelukt was. Kon een enkeling omdat velen
gestart waren dus nog de eindstreep halen, tegenwoordig
verschijnt er niemand meer aan de start. We leven nu in
een volstrekt andere tijd met andere verschijnselen en dat
is heel snel gegaan deze ontwikkeling. Langedijk is gemo
derniseerd in alle opzichten en kent het verschijnsel van "op
studie gaan" niet meer. De uitdrukking "hoi is op studie"
wordt dus ook niet meer gehoord en zal velen nu niets meer
zeggen. Toch is dit een duidelijk deel van de geschiedenis
van Langedijk geweest, dat jongens van twaalf jaar het dorp
verlieten voor een priesteropleiding, en eigenlijk is dat nog
maar heel kort geleden.
Bronvermelding:
- Gesprekken Aad, Jan en Sjaak de Jong
- Gesprekken vader en moeder de Jong
- Familiearchief de Jong
52
Oktober 2009
