Zij kwamen hier werken en geld verdienen
W. MÖLLER. OUDKARSPEL.
Manufacturen, Bedden, Dekens en Naaimachines.
Deze post is geadresseerd aan W. Möller, hij noemde zich
toen kennelijk Wilhelm (of misschien al Willem, zoals hij
later liever werd genoemd). In Barsingerhorn staat hij
dan te boek als inlands kramer. Per 1 juli 1890 is hij van
Barsingerhorn naar Oudkarspel verhuisd en werd hij in
wonend bij zijn oom en tante Hermann en Grietje Stöve
in Oudkarspel.
Met ingang van 1891/'92 werd een patent uitgegeven
door de gemeente Oudkarspel voor inlands kramer in
manufacturen. Hij was toen in dienst van zijn oom Stöve.
In het Duitse Himbergen woonde Justine Wiemann (geb.
1871), boerendochter. Himbergen was (en is nog steeds)
een gehucht zonder school en kerk in de buurt van Os-
nabrück. Justine ging daarom naar school en kerk in het
nabijgelegen (ca 3 km bospad) Holte.
Na haar schooltijd is zij werkzaam geweest als werkster/
kamermeisje op het Damesstift (een protestants klooster
voor vrouwen van gegoede komaf) te Börstel. Daar zul
len Willem en Justine elkaar ontmoet hebben.
Getuige een intensieve briefwisseling uit die tijd
kregen zij verkering met elkaar, wat uitmondde in hun
verloving met Pinksteren in 1899. Op 19 december 1899
zijn ze in Holte in de kerk daar getrouwd.
Op 13 januari 1900 passeerde een hypotheekakte waarbij
Willem Möller f 2500,- leent van zijn oom H.B.D. Stöve
met zijn huis als onderpand.
Zeer waarschijnlijk werd dat zijn start als zelfstandig
winkelier. Dit blijkt ook uit de boekhouding welke start
op 1 januari 1900.
De klantenkring van een manufacturier beperkte zich niet
tot het dorp Oudkarspel alleen. Met paard en wagen werd
er ook buitenom gevent. Het assortiment bestond o.a. uit
keper, molton, rode zakdoeken, een bol sajet, kortom alles
wat moeder de vrouw no
dig had.
Willem en Justine kregen
twee kinderen: Hermann
Wilhelm in 1901 en drie
jaar later dochter Marie
Margarethe Julianne, die
kortweg Mietze werd ge
noemd. Vader Möller liep
op dat moment al rond met
plannen voor een nieuw
winkelpand plus woon
huis. De eerste plannen
bleken wat té ambitieus
te zijn. Een bescheidener
versie bleek wel haalbaar.
Willem kocht een oud huis
aan de andere kant van de
straat, liet het slopen en op
31 augustus 1909 legde de
toen achtjarige Hermann
de eerste steen. Drie maan
den daarna was het nieu
we pand al klaar. In die tijd kon men dus wel snel bouwen.
De Firma Möller kon goed voor de dag komen.
Hermann neemt de zaak over
Zoon Hermann werkte in de zaak en kreeg op een goe
de dag verkering. Marie Kos, de zuster van de bekende
schaatsenrijders Cor en Willem Kos, werkte al bij de firma
Möller. Dat hierdoor de omgang startte, zal geen mens ver
bazen. De verkering verliep niet echt probleemloos. Her
mann was Luthers en Marie Rooms Katholiek. Dit gaf be
zwaren van de kant van familie en kerk met als gevolg dat
Hermann Oudkarspel verliet, zich in Amsterdam vestigde
en ging werken als reiziger in textiel. In 1926 is Marie hem
gevolgd en zijn zij in Amsterdam in het huwelijk getreden.
Na enige jaren werd de vrede min of meer getekend, keer
den zij terug naar Oudkarspel en ging Hermann weer bij
zijn vader werken. In Oudkarspel betrokken zij het vroe
gere geboortehuis van Lourens Bogtman ten noorden van
het Regthuis Hier werd in 1929 hun dochter Truus gebo
ren.
In de crisis van de jaren dertig ging het slecht met de zaak
en moest er bezuinigd worden. Dit werd gerealiseerd door
dat na een verbouwing van het woon/winkelhuis het gezin
van Hermann en Marie op de beneden-verdieping en Wil
lem en Justine op de bovenverdieping van het pand gingen
wonen en zo de woonlasten werden verlaagd.
In die periode werd de zaak gerund door Willem met zijn
zoon Hermann en knecht Steven de Rijke. Toen Willem ziek
werd en op 11 oktober 1937 overleed nam Hermann de
zaak over. Intussen waren dochter Tinie (1935) en zoon Karl
(1937) geboren.
In 1940, na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, ont
plooide Hermann een nieuwe activiteit.
Oktober 2009
37
