Zij kwamen hier werken en geld verdienen
Het gezin Maller in plusminus 1907. Van links naar rechts:
zoon Hermann, vader Willem, dochter Mietze en moeder Justine
Manufacturiers
Aanleiding om te gaan.
De belangrijkste reden om handel te drijven in een
vreemd land was het gebrek aan voldoende bestaansmo
gelijkheden in eigen streek. Net als de Twentse textielin
dustrie had ook de Duitse manufacturier zijn oorsprong in
de huisindustrie. Nederland bleek een groot afzetgebied.
Veel Duitse kooplieden, vaak Teuten genoemd, waren
voor een groot gedeelte afkomstig uit de streek achter de
Westfaalse stad Lingen. Het centrum van het gebied was
de plaats Mettingen. Vanuit deze streken trokken de rei
zigers via Overijssel, Hasselt en Kampen. De oversteek
over de Zuiderzee naar Amsterdam was dan het laatste
traject.
De producten van linnen, die de handelaren verkochten,
werden kortweg 'lappies' genoemd. Veel bekende manu
facturenzaken die we nu nog kennen, komen voort uit
deze families. Te denken valt aan C&A (Brenninkmeijer),
Hunkemöller, Schmalz, Bruggemann enzovoort. Ook
Langedijk kende enkele van oorsprong Duitse fami
lies die hier een manufacturenzaak vestigden. Bekend
waren de winkels van Böttger en later Schene in Zuid-
Scharwoude en die van Stöve en later Möller in Oudkar
spel. De van oorsprong Duitse manufacturenhandelaars
werden in West-Friesland 'lappiespoepe' genoemd. Een
'poep' is naar het schijnt een verbastering van het Duitse
woord 'Bube' (knaap). Overigens werd later ook een ma-
nufacturier van niet-Duitse afkomst ook aangeduid als
lappiespoep.
De familie Stöve
Dat handelaren uit Duitsland el
kaar tips en inlichtingen gaven en
misschien ook wel aanmoedigden
om naar Nederland te gaan, blijkt
uit het onderstaande.
Hermann Bernard Diedrich Stöve
werd geboren op 17 februari 1851
te Dalvors, bij Berge in het Duitse
Hannover.
Hermann Stöve kwam op jonge
leeftijd als manufacturier naar Ne
derland en vestigde zich in Barsin-
gerhorn. Hij heeft daar kennelijk
bij een andere geëmigreerde land
genoot ingewoond.
Op 28 juli 1877 trouwde Hermann
met de twee jaar oudere Grietje
Fraij uit Sint Maarten, dochter van
de gemeentesecretaris Jacob Fraij.
Hij was vanaf 3 augustus 1877
actief als winkelier in Oudkar
spel. Van hem is een patentrecht
bewaard gebleven waarin hij zich
in 1881 winkelier mocht noemen.
In 1893 wordt daar nog rijtuigver
huurder aan toegevoegd.
Ene H.H. Möller (geb. 1829) was getrouwd met M.M.W.
Rott (geb. 1837). Zij kregen drie kinderen van welke één
Karl Wilhelm Möller was (geb. 1866).
H.H. Möller werd op een zeker moment weduwnaar en
hertrouwde met H.W.C. Stöve (geb. 1852).
Op zichzelf niets bijzonders, ware het niet dat de bruid
een zuster was van Hermann Stöve uit Barsingerhorn. De
zoon, Karl Wilhelm Möller, is zeker op uitnodiging van
zijn nieuwe oom naar Nederland gekomen. De familie
Möller wordt hierna behandeld.
Overigens waren er in de kop van Noord Holland meer
dere Stöves werkzaam. In hoeverre dat allemaal recht
streeks familie was van de genoemde Hermann Bernard
Diedrich is niet bekend.
De familie Stöve was door huwelijk wel gerelateerd aan
de bekende fotografenfamilie Niestadt uit de Zijpe en
Schagen.
Hermannn Stöve hertrouwde in 1904 te Schermerhorn
met de in Zutphen geboren, tien jaar jongere Catharina
Elizabeth Kaarl.
De familie Möller
Karl Wilhelm Möller kwam ter wereld op 2 oktober 1866
in Börstel, 50 km ten noordwesten van Osnabrück. Zoals
gezegd kwam Karl Wilhelm naar ons land. Hij vestigde
zich in 1880 eerst in Barsingerhorn bij ene H. Hagemann,
kennelijk ook een Duitser.
Dit blijkt uit aan hem geadresseerde post uit die tijd.
36
Oktober 2009
