Cor Oudendijk
Inleiding
In 2008 is het tweehonderd jaar geleden dat 't Regthuis
van Oudkarspel na de gewelddadigheden tussen Fran
sen en Engelsen werd verwoest en daarna herbouwd. In
het volgende stuk een terugblik op de geschiedenis van
't Regthuis.
Eerste Regthuis
Het oudst bekende Regthuys werd ge
bouwd in 1618 en zal naar alle waarschijn
lijkheid een eerdere versie hebben vervan
gen. Het is wel aannemelijk dat de stichting
van een Regthuys verband hield met een
vorm van rechtspraak. Oudkarspel was een
zogenaamde Vrije of Hoge Heerlijkheid en
mocht zelf rechtspreken. Door de schepen
bank, zeg maar een vorm van gemeente
raad, werd indien nodig een rechtscollege
gevormd. Dit werd met een mooie term 'de
vierschaar spannen' genoemd. De schout
trad dan op als aanklager in civiele zaken,
min of meer vergelijkbaar met de huidige
kantonrechter. Voor zwaardere delicten, bij
voorbeeld moord, kwam de baljuw uit Alk
maar en trad die op als aanklager.
Van dit eerste Regthuys bestaan voor zover
bekend geen afbeeldingen.
sancestijl naast de herberg 't Huis de Brederode'.
't Tweede Regthuis zal gebouwd zijn om jaren mee te
gaan. Er was evenwel nooit gerekend op een bloedig tref
fen aan het einde van de 18e eeuw.
Derde Regthuis
Het derde en huidige Regthuis werd gesticht in 1808.
Zo zag Cornelis Pronk in 1736 't Regthuis
Het grondplan week weinig of niets af van
zijn voorganger, de huidige afmetingen van
de trouwzaal. Boven de ingangsdeur werd
het wapen van de toen nog zelfstandige ge
meente Oudkarspel aangebracht, een zwar
te leeuw op een rode ondergrond. Heral
disch gezien is dit een foute combinatie. In
de heraldiek mogen twee kleuren nooit op
elkaar worden geplaatst. Waarschijnlijk is
de leeuw oorspronkelijk van zilver geweest
en is het zilver zwart geworden en later niet
meer goed overgeschilderd. In de noord
muur werd het wapen van de ambachts
heer Van Teylingen aangebracht. Aangezien
de familie Van Teylingen toen al geen am
bachtsheer meer was, zal het zijn overgezet
uit het verwoeste Regthuis.
Jacobus Andreas Crescent tekende in
1814 herberg 't Huis de Brederode met rechts daarvan 't
Tweede Regthuis
Het is niet bekend waarom, misschien was de bouwkun
dige staat niet goed, maar nog geen honderd jaar na de
bouw werd besloten om een nieuw Regthuys te bouwen.
Dit gebeurde in 1714. Van dit gebouw bestaan nog te
keningen. We zien een huis van de gemeente in renais-
In 1871 werd de buitenzijde van het gebouw
bepleisterd in een trant die wordt aangeduid
als 'geblokte lisenen'. Tegelijkertijd verrees
links naast 't Regthuis een brandspuitboetje.
In dit spuithuisje stond naast de noodzakelijke brand
spuit ook een voorraad emmers, gieters en ladders klaar
die bij brand beschikbaar moesten zijn. De spullen moch
ten onder geen beding worden uitgeleend op straffe van
een boete.
30
Oktober 2008
