^en oveirge even b huisje H Tanja Kuiper "7* Inleiding Tuberculose is een ernstige, besmettelijke bacteriële in fectieziekte, veelal veroorzaakt door Mycobacterium tuberculosis, de tuberkelbacil. Deze bacterie is ontdekt door Robert Koch. Door gebruik van meerdere daartoe geschikte antibiotica tegelijk is tuberculose tegenwoordig meestal goed te behandelen. De tering of witte pest, zoals tuberculose ook wel werd genoemd was toen nog ongeneeslijk en zeer besmette lijk. Slachtoffers werden verbannen naar sanatoria op het platteland. In de periode dat er nog geen werkzame ge neesmiddelen bestonden tegen tuberculose ontstond de afkorting TBC, of zelfs TB. Deze afkortingen worden ook tegenwoordig nog wel gebruikt. Ruim een eeuw geleden waren Cholera en TBC doodsoorzaak nummer één in Ne derland. Frisse lucht, goed eten en vooral heel veel rust waren de ingrediënten voor mogelijke genezing. Dicht bijeen tegen de kou en ellende sliepen hele gezin nen in de bedstede met de deuren dicht. De gordijnen bleven gesloten om de kou buiten de deur te houden. Gelucht werd er in de winter zelden. De armoede en de omstandigheden in de werkplaatsen van verschillende beroepsgroepen zoals sigarenmakers, diamantslijpers en lompenwerkers maakten deze mensen tot een makkelijke prooi voor de tuberkelbacil. De slachtoffers werden geïsoleerd verpleegd in zogehe ten sanatoria, in Nederland waren er verschillende. Ver van familie en bekenden werden velen lange tijd volgens strikte voorschriften verzorgd. Frisse lucht en veel rust waren van het grootste belang. Lange tijd werd zelfs ge dacht dat lezen nog een te grote inspanning was. Zwakke stadskinderen (ook wel stadse bleekneusjes ge heten), die werden gezien als potentiële TBC-lijders, wer den uitgezonden naar het platteland om aan te sterken. Het TBC-huisje van de familie Baas-Wolfswinkel ziet er nog fris uit Omstandigheden bepalen het lot De al genoemde Duitse medicus Robert Koch (1843-1910) verwierf beroemdheid met de ontdekking van de oor zaak van tuberculose in 1882 en cholera in 1883. Voor de ontdekking van de tuberculose ontving hij in 1905 de No belprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde. De ontdekkingen van dr. Koch en andere geleerden heb ben veel betekend voor de bestrijding van TBC. Maar van een nog groter belang blijken echter de veranderde om standigheden, zoals de aanleg van riolering, vooruitgang in hygiëne, betere voeding en gezonde huisvesting. Verbannen naar het platteland, Zwitserland of de achtertuin Tussen 1860 en 1870 werden alleen al in Nederland veertig duizend mensen slachtoffer van de TBC. Het ergste was dat men geen idee had hoe deze ramp bestreden kon worden. De Industriële Revolutie had grote bevolkingsgroepen naar de steden gelokt waar ze in armoede dicht bijeen woonden. In de kleine woningen was de kans op besmetting groot. Eigen TBC-huisje De zuivere lucht en de rust in Zwitserland werden ge zien als de optimale omstandigheden voor een TBC-lij- der. Soms verbleven patiënten er maanden. Voor de min der kapitaalkrachtige zieken waren er ook binnen eigen landsgrenzen kuuroorden. Wanneer zelfs dit niet bekos tigd kon worden werd er door het Witte Kruis een TBC- huisje in de tuin geplaatst. De zieke verbleef er dag en nacht en werd door een verpleegkundige verzorgd. Het huisje was op een draaischijf gemonteerd zodat de pati ent met de zon mee kon bewegen. Door de openslaande deuren kon de frisse lucht en het zonlicht naar binnen. Veel van deze huisjes zijn in de loop der tijd verdwenen, gesloopt, als kippenhok gebruikt en zo meer. In Lange- dijk is echter bij de familie Baas-Wolfswinkel aan de Am- bachtsdijk een gaaf exemplaar bewaard gebleven. Het oude huisje wordt gekoesterd. Bron: MijnGelderland.nl Oktober 2008 21

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Van Otterplaat tot Groenveldsweid - Langedijk | 2008 | | pagina 22