H
I
Tuiden aan d
ie JL^amgeti
llijk
door Cor Oudendijk
Inleiding
Een plattelandsgemeente is niet te vergelijken met een
stad als bijvoorbeeld Hoorn of Enkhuizen. Daar zie je
bebouwing uit de 17e eeuw broederlijk naast latere hui
zen uit de 19e eeuw staan. De stadsbebouwing werd wel
aangepast aan de eisen van de tijd, maar bleef in basisop
zet vaak grotendeels hetzelfde.
Wanneer je door Langedijk rijdt of loopt dan krijg je een
beeld van een bebouwing die, vergeleken met een oude
binnenstad, niet zo heel erg oud is. Echt oude huizen zie
je niet meer. Toch heeft er wel degelijk oude bebouwing
gestaan die op sommige oude foto's nog te
zien is.
In het navolgende stukje laten we u wat van
die oude afbeeldingen zien en een paar foto's
van huizen in aanbouw.
Vroegste huizenbouw
De eerste huizen aan de Langedijk moeten
eenvoudige bouwsels zijn geweest met rie
ten daken. Op oude prenten staat dit soort
woningen afgebeeld. Lange, lage huizen met
rieten daken. De wanden zullen van wilgen-
takken zijn geweest die misschien besmeerd
waren. In de kuststreek van Friesland, Gro
ningen en noord Duitsland moesten de
onderkomens op kunstmatige heuvels wor
den gebouwd, terpen genaamd.
Ook in het huidige Noord-Holland wierp
men terpen of wierden op. Rond Schagen
en in Warmenhuizen zijn nog terpen te zien.
Vlak voor Schagen is langs de provinciale
weg de fraaie terp Avendorp te zien.
In Langedijk zijn niet direct aanwijsbaar plekken te vin
den waar terpen zijn opgeworpen. Toch kan met enige
fantasie het stuk Dorpsstraat ten noorden van de Mid-
denkoogweg doorgaan voor een terp. Het is een aanlok
kelijke gedachte om het nabijgelegen Barnewiel in ver
band te brengen met een dijkdoorbraak. Wanneer we dan
helemaal onze verbeelding de vrije loop laten, zien we in
gedachten een terp met daarop één of meer boerenwo
ningen, omgeven door water. De kunstenaar die dit heeft
uitgebeeld, roept een angstaanjagend beeld op van een
kunstmatige woonheuvel omgeven door kolkend water.
Zo moet het zijn geweest om op een terp te wonen bij storm
en met hoog water.
Zo moet het terpenlandschap er ongeveer hebben uitgezien. Bij laag water
werden de laaggelegen gronden gebruikt voor beweiding, bij hoog water liep
alles onder. Dit is vergelijkbaar met uiterwaarden langs een rivier.
In streken, arm aan steen als bouwmateri
aal, werd van oudsher veel hout gebruikt
voor de bouw van boerderijen en woon
huizen. Denk maar aan de Zaanstreek en
Waterland, waar nu nog prachtige voor
beelden van houten huizen staan. Lange-
dijk maakte destijds geen uitzondering
hierop. In landen om ons heen treffen we
de zogenaamde vakwerkhuizen aan: hou
ten stijlen, regels en schoren vormen een
stevige constructie. De ruimte ertussen
werd opgevuld met een vlechtwerk van
takken en daarna bestreken met leem.
In de kuststreek van het huidige Neder
land is een heel ander soort constructie
voor houten wanden toegepast. Dit gold
voor zowel stadshuizen als voor de bebou
wing in dorpen. Elk huis werd opgetrok
ken als een houten skelet met een wand
die bestond uit planken, die tegen het
houtskelet werd aangebracht. In de steden
zijn de echte houten huizen door de vele
stadsbranden verdwenen.
52
Oktober 2006