Plan B
wnewie
door Cor Oudendijk
Inleiding
In december 1964 vond een stemming plaats of het Geest-
merambacht wel of niet zou worden verkaveld. Meer dan
95% van de belanghebbende eigenaren sprak zich uit vóór
de ruilverkaveling. Het licht stond op groen om de 5300
ha grote lap grond te transformeren van een vaar- in een
rijpolder. Niet alleen voor het akkerland maar ook voor de
dorpen betekende deze verkaveling een grote verande
ring.
In mei 1965 werd de plaatselijke ruilverkavelingcommis
sie geïnstalleerd. Vanuit de richting Warmenhuizen nader
den vanaf 1969 de baggermachines, wagens met zand en
snijbranders om de bruggen te slopen, de gemeente Lan-
gedijk. Het eerste Langedijker dorp dat werd aangedaan,
was Oudkarspel.
Naast het beoogde voordeel voor de tuinbouw zag men
nu de kans schoon om de nijpende krapte in de Dorps
straat en de toestand van de vaak verouderde huizen aan
te pakken.
Oudkarspel had als enige Langedijker kern geen nieuw
bouwwijk. In de plannen rond de verkaveling werd ruimte
gereserveerd ten zuiden van het Barndewiel. Het wekt dan
ook geen bevreemding dat het bestemmingsplan "Barde-
wiel 1970" werd genoemd. De woorden Barndewiel, Bar-
dewiel en Barnewiel werden te hooi en te gras door elkaar
gebruikt. Uiteindelijk bleef het laatste over als officiële
naam.
Het Barnewiel
Een 'wiel' betekent in deze context 'dijkdoorbraak'. Vaak
komen we ook de naam 'weel' of 'waal' tegen.
Langs de Westfriesedijk bij Eenigenburg en Sint Maarten
komen o.a. het Burgerwiel en het Dijkstalderwiel voor. Bij
Schagen het Schagerwiel, het Valkkogerwiel en het Kein-
smerwiel. Duidelijk is te zien op een kaart dat vanaf de
zeekant een bres is geslagen in de dijk en daarachter een
diep gat ontstond. Omdat het uitgespoelde gat meestal zo
diep was, werd de dijk er in een boog omheen gelegd. Van
daar de ettelijke bochten.
Als een wiel aan de binnenzijde van een dijk ontstaat, dan
moet het water van de buitenzijde binnendringen. Je moet
dan ook aannemen dat vanaf de zijde van Heerhugowaard
ooit het wiel in Oudkarspel werd gevormd. Hoe een en
ander in een grijs verleden is gebeurd, valt moeilijk te ach
terhalen.
De naam kreeg het wiel vanuit het oude woord 'bernen'
of 'barnen' hetgeen branden betekent. Denk maar aan het
Engelse werkwoord 'to burn'.
Er is dus ooit iets verbrand.
Bekend is dat het zogenaamde Vrouwenlandje aan de
noordzijde van het water jaren geleden werd gebruikt als
vuilnisbelt waar afval werd verbrand. Ten tijde van de vee
pest werd ook wel ziek vee verbrand.
Luchtfoto van plan Barnewiel. Bovenaan de Westelijke Randweg. (foto fam. Glas-Möller)
32 Oktober 2006