Moer en dochter"
Een van de eerste sluizen was die van de Banne Noord-
Scharwou, gebouwd in 1630. Hier waren ook de omlig
gende dorpen van afhankelijk en deze betaalden dan ook
mee aan het onderhoud van de sluis. Toen deze sluis in
het midden van de 17e eeuw opnieuw toe was aan een
grondige renovatie, begon men in Broek op Langedijk
te morren. Men wilde een eigen sluis. Er werd nog wel
meebetaald in 1746 aan de
reparatie van de sluis in
Noord-Scharwoude maar
men vroeg tegelijkertijd
een vergunning aan bij de
Staten van Holland. Noord-
Scharwoude protesteerde
natuurlijk want men zag
een belangrijk deel van
de inkomsten verdwijnen
maar dit mocht niet baten;
de vergunning werd toe
gekend en in 1769 kon de
sluis in Broek geopend wor
den. Deze opening was een
groots en regionaal gebeu
ren. Gravin Adriana Petro-
nella van Nassau verrichtte
de openingshandeling. De
sluis mat 13 bij 4 meter. Dat
is voor de huidige begrippen niet groot maar in die tijd
betekende dit een technisch hoogstandje. Het gehele ach
terland tot aan Warmenhuizen kon nu via deze sluis pro
ducten transporteren naar Alkmaar en Amsterdam.
De sluis in Broek op Langedijk had een breedte van 3.25
mtr en was 13.60 mtr lang. (lengte tussen de deuren).
De tjalk werd het meest gebruikt.
Dit schip werd ook wel damschuit genoemd en had een
afmeting van 48 voet lang en 11 voet breed. Het laadver
mogen was rond 19 ton.
In 1876 werd de sluis in Broek grondig gerestaureerd;
de toen nog vier houten sluisdeuren werden vervangen
nadat de sluis geheel drooggezet was door middel van
een afdamming.
Na verloop van tijd werd de sluis te klein, met name
omdat het aantal schepen dat gelijkertijd geschut kon
worden nogal beperkt was.
Erg lange wachttijden waren het gevolg en stilliggen
betekende voor een tuinder inkomstenderving. In 1882
werd daarom een kolk aangebouwd. Deze kolk bestond
uit een groot extra gedeelte aan de noordkant, voorzien
van extra deuren.
Nu konden er ook grotere schepen geschut worden en
weldra werden dan ook grotere schepen gebouwd.
Direct daarna, op 16 april 1883, wordt een openbare aan
besteding gedaan op het gemeentehuis van Broek op
Langedijk tot het bouwen van een nieuwe sluiswachters
woning. Deze aanbesteding wordt gegund aan Arie de
Bree voor f 1.940,- Dat huis staat er nog steeds en heeft
nu het adres: Havenplein 12.
Ook wordt er enkele jaren nadien een extra stuk aange
bouwd ten noorden van dit huis, bestemd voor de armen
zorg; werkverschaffing door middel van het maken van
rieten manden.
De motor deed zijn intrede. Houten schepen werden
langzamerhand vervangen door stalen schepen.
Een damschuit in de sluis bij Broek op Langedijk;
het roer moest er soms af om de sluis te kunnen sluiten
Oktober 2006
Over deze gravin is nog wel wat te vertellen. Adriana Petro-
nella van der Does (1703-1770) trouw-de met Willem Adri-
aan Rijksgraaf van Nassau, de heer van Bergen (Noord
Holland). Hij was een man uit een rijke familie met veel
aanzien, net als Adriana zelf. Adriana was echter krank
zinnig. Uit het testament van haar echtgenoot blijkt dat zij
"zedert veele jaaren was geraekt in het ver-stand, en wel
zodanig, dat er geene hoope overschiet, dat deselve ooit
wederom tot goed gebruyk van haar verstand en zinnen
zal werden herstelt.". Ook hun oudste zoon Willem Lode-
wijk is krankzinnig maar hij vervult eveneens de functie
van heer van Bergen. In en rond Alkmaar wordt hij dan
ook "de gekke Nassau" genoemd. Of is het Adriana Petro-
nella van Nassau, geboren 21 febr 1757 in Bergen, dochter
van Hester van Foreest en Wigbold Adriaan van Nassau
- Woudenberg.?De meest waarschijnlijke is no. 1 omdat bij
deze haar man genoemd wordt als dijkgraaf van het Geest-
merambacht, evenals haar zoon
De Amsterdamse voet was de meeteenheid in de scheeps
bouw en mat 283 mm. De schuiten waren dus 48 keer 283
mm 13.58 mtr lang, en pasten dus krap tussen de deuren
in Broek en de breedte ,11 keer 283 mm 3.11mtr. en kon
qua breedte dus precies door de sluis in Alkmaar.
21