Uit h et bal
M
l
ser
dock van
ane
door Cor Oudendijk
Inleiding
Van onze donateur Jaap Kroon uit Hensbroek, zoon van
Arie Kroon en Marie Greeuw, kregen wij het bakerboek
van Marie Bak uit Zuid-Scharwoude te leen. Marie was
baker van maart 1919 tot eind 1937. In die periode ver
richtte zij honderdzeventig bakerdiensten. In 2001 be
schreven we het leven van Marie's vader en moeder.
Hierbij kwam Marie zijdelings ter sprake. In het hierna
volgende belichten we de dochter wat nader aan de hand
van het genoemde bakerboek.
Wat was precies een baker?
In de Nederlandse taal zijn nog uitdrukkingen bewaard
gebleven met herinneringen aan een baker. Denk maar
aan 'bakerpraatjes', 'te heet gebakerd' en 'de bakermat
van iets zijn'. Het benaming van baker is inmiddels ver
anderd in kraamhulp, maar veel zaken zullen inhoudelijk
nog op elkaar lijken. Bakers waren veelal vrouwen tussen
de 30 en de 50 jaar oud, soms ook ouder. Vaak waren het
weduwen, die op die manier wat konden bijverdienen.
Een ongetrouwde vrouw, zoals in het hiernavolgende
stukje Marie Bak, kon ook in haar levensonderhoud voor
zien door te gaan 'bakeren'.
De kundigheden van een baker bestonden uit het wassen,
kleden, inpakken (ook inbakeren genoemd), in doeken en
luiers rollen en pap te geven.
De luiers werden gelegd in een speciale luiermand. De
mand van Marie Bak is bewaard gebleven in 't Regthuis.
Een gevlochten rieten mand met aan beide kanten een ge
vlochten oor. Al naar gelang het een jongetje of een meisje
was, werd door de gevlochten zijkant een roze of blauw
lint gedaan.
Vaak wist een baker wat schadelijk was voor moeder en
kind en bediende ze zich van huismiddeltjes. Het wiegen
van het kind was ook een taak van de baker. In vroeger
tijden zat de baker in een platte gevlochten mand, de ba
kermat of bakermand genoemd, bij het vuur. Werd het
kind te dicht bij het vuur gehouden, en was het op latere
leeftijd druk en doenig, dan was het te heet gebakerd.
Voor de luiers gebruikte Marie Bak deze luiermand. Sinds kort
is deze in het bezit van 't Regthuis. Afhankelijk van een jongetje
of een meisje vlocht Marie een blauw of roze lint door de ge
vlochten zijkant. (foto Rien van Zuijlen)
Naast de zorg voor de pasgeborene moest natuurlijk ook
de kraamvrouw worden verzorgd en het huishouden be
stierd. Was de 'juffrouw', zoals de baker de moeders altijd
noemde, weer op de been, dan verdween de baker weer
uit het huishouden.
Marie Bak
Op 11 maart 1888 werd in Oudkarspel bij vrachtrijder
Abram (Bram) Bak en Maartje Vredenburg een dochter
Marie geboren. Zij waren hier op 14 april 1886 naartoe ver
huisd waar Bram op nummer 100 een vrachtrijderij startte
van Langedijk op Alkmaar.
Kort na de eeuwwisseling besloot Abram de vrachtrijders-
baan op te geven en het gezin vertrok naar Koedijk.
Daar kwam het café 'Welgelegen' te koop.
Eind april, begin mei 1901 werd Abram kastelein aan de
Kanaaldijk 154.
46
Oktober 2005
