Meester Dullemond van de ULO in Noord-Scharwoude
Vader als leraar en mens
Vader was een geboren onderwijzer. Hij straalde gezag
uit en kon goed orde houden. Als hoofd van de school
straalde dat gezag ook uit naar de overige leerkrachten.
Toch was hij niet overdreven streng en in Bodegraven
en Zwammerdam brak hij al met de traditie van strak
ke discipline op school. Hij had oog voor de problemen
van zijn leerlingen, op school en thuis. Hij was rechtlij
nig in zijn denken en hij was principieel. Eens kwam in
Zwammerdam een man bij hem op bezoek die zijn zoon
tje van school wilde halen vanwege een bepaalde affaire.
Hij wist dat dan het leerlingenaantal onder het vereiste
minimum zou komen, zodat de school opgeheven zou
moeten worden en daar dreigde hij ook mee. Vader gaf
geen krimp en werkte de man de deur uit. De school bleef
bestaan.
De school was alles voor vader. Altijd moest iets "na vie
ren" (i.e. na schooltijd) geregeld worden. Behalve werk
nakijken en vergaderen moest hij als hoofd van de school
ook de inschrijving van nieuwe leerlingen regelen, moest
hij roosters maken en moesten ook lijsten ingevuld wor
den voor het Bureau voor de Statistiek. Roosters maken
was moeilijk werk. Daar was hij tijden mee bezig. Met de
wensen van iedere onderwijzer moest rekening gehouden
worden. Dan waren er ouderavonden waar ieder ouder
zijn zegje kon doen of vragen kon stellen. Ook de zorg
voor nieuwe leerkrachten hield hem bezig want er was
nogal wat verloop. Veel onderwijzers passeerden de re
vue: Wiersma, Zwagerman, Schotsman, de Jong, Blaauw,
Righarts, Hoogvorst, Jellema, Mink, Hermans, Cornelisse,
Kreule. Ik ben er vast een heleboel vergeten. Schoolreizen
moesten worden georganiseerd, evenals schoolkampen.
Vader was lid van "Het Nut" (Maatschappij tot Nut van
het Algemeen) maar hij wilde geen lid zijn van andere
verenigingen. Ook nam hij afstand van zaken die de Kerk
aangingen, ofschoon hij het goed met de NH-predikant
Ds. Nell kon vinden. Wat in de bijbel stond vond hij maar
onzin, maar in ons gezin werd gebeden en gedankt bij de
maaltijden en hij las zelfs voor uit de kinderbijbel.
Kennis van de bijbelverhalen behoorde bij de opvoe
ding. Door zijn negatieve houding ten opzichte van
de Kerk isoleerde hij zich wel wat van de wereld om
hem heen en kreeg hij het verwijt een "aartsindividu
alist" te zijn. Huize Dullemond werd niet voor niets
met een bunker vergeleken. Mensen uit het dorp
kwamen niet veel bij ons op bezoek. Af en toe col
lega's, maar de omgang was altijd heel vormelijk en
in veel rook gehuld. Alcoholische dranken kwamen
niet of heel zelden op tafel. Ik herinner me dat hij eens
thuiskwam met een pot "boerenjongens" waar hij erg
van genoot. Vader schuwde publieke optredens, wist
ook met zijn figuur geen raad als hij bij een bepaald
jubileum of bij zijn afscheid eens in het zonnetje gezet
werd. Dat straalde natuurlijk ook af op zijn kinderen.
Bij verjaardagen van de kinderen kwamen geen klas
se- of leeftijdsgenootjes op bezoek en ik herinner me
niet dat ik ooit bij anderen op verjaardag kwam.
De school aan de Dorpsstraat werd op een gegeven ogen
blik met zijn drie lokalen te klein en er moest uitgezien
worden naar extra ruimte. Die werd o.a. gevonden in de
"consistoriekamer" aan de Kerklaan, eigenlijk een klein
huisje waarvan de woonkamer als klassenlokaal werd
gebruikt voor de zondagsschool. In het begin van de ja
ren '50 kwam de nieuwe openbare ULO-school aan de
Kerklaan in gebruik. Vanwege het toenemende aantal
leerlingen werden later lokalen bijgebouwd. In 1955 ver
huisde ons gezin naar een ambtswoning die bij de school
gebouwd werd.
Hobby's had vader nauwelijks. In zijn jeugd biljartte hij
met schippers die in het café als onderdeel van het sluis-
huis een biertje kwamen drinken. Later kocht hij voor
zichzelf een klein formaat biljart. Hij las veel maar wat
hij las moest zijn kennis verrijken. Romans las hij zelden
maar hij kon intens genieten van de "Kronkels" in Het
Parool. De krant spelde hij. Hij hield niet van gewone
spelletjes en dus speelde hij nooit met zijn kinderen. Maar
hij knutselde wel voor hen: hij maakte een grote zandbak
achter in de tuin, maakte een kijkdoos van een krijtkistje,
zette een poppenkast in elkaar en maakte speciaal voor
mij een "gasfabriekje" uit een Goudse pijp.
Ook legde hij uit hoe je bepaalde natuurverschijnselen
kon verklaren en maakte hij silhouettekeningen van ons
die hij later met een zelfgebouwde pantograaf tot hand
zame proporties verkleinde. Hij legde de werking uit van
een stereoscoop en een sextant en demonstreerde de wer
king van een stoommachine.
Op het Waterlooplein in Amsterdam kocht hij soms inte
ressante voorwerpen. Verder zette hij hakken en zolen on
der de schoenen van iedereen in het gezin en was hij veel
bezig met het repareren van fietsen. Filmen deed hij ook
graag: hij was al ver voor de oorlog in het bezit van één
van de allereerste filmprojectoren voor huiselijk gebruik,
de Pathé Baby. De filmvoorstellingen die hij gaf waren al
tijd een feest.
Schoolreis naar Ameland, 1936. Het hotel in Nes waar de leerlingen
werden ondergebracht. (foto coll.C.Dullemond)
38
Oktober 2005
