X
Langedijker veldwachters.
Het zou niet eerlijk zijn om Prins alléén maar af te schilde
ren als iemand die zijn werk niet goed uitvoerde. In geval
van nood stond hij echt zijn mannetje wel, getuige de af
faire rond de Broeker veldwachter Van den Bosch in 1936.
Prins overleed op 5 juli 1967 en werd in Zuid-Scharwoude
begraven bij zijn eerste vrouw.
Broek op Langedijk
Cornelis Groot dorpsdienaar
Volgens Dr.Langedijk werd Cornelis Groot op 1 mei 1796
benoemd tot dorpsdienaar. Hij moest er vooral toezien
dat de inwoners niet werden lastiggevallen door bede
laars, landlopers of ander gespuis. De eerste diender deed
hiermee zijn intrede in Broek. Zijn salaris was 36 gulden
per jaar, waarvan een derde deel op Sint Jacob, een derde
deel op Vrouwendag en een derde deel op 1 mei werd uit
betaald. Hij kreeg vergunning om één maal per jaar bij
de burgers rond te gaan voor een fooi om zijn salaris te
completeren.
Pieter Maakal gemeenteveldwachter
Pieter Maakal is de tweede veldwachter of dienaar der po
litie van Broek die te traceren is. We vinden Pieter in 1826
het recht vertegenwoordigen tegen een jaartractement
van f 52,- per jaar. Voorwaar geen echte vetpot. Wanneer
hij precies werd aangesteld valt niet te achterhalen, maar
in 1826 was hij achter in de veertig. Het is dus mogelijk
dat hij reeds eerder werd aangesteld. Bij een tweetal ge
boorteaangiftes van zijn kinderen in 1813 en 1820 is Pieter
'visscher' van beroep. Hij moet in 1775 zijn geboren en
was de zoon van Jacob Abrahamsz Maakal en Antje Pie
ters Bik. Waarschijnlijk is Pieter op wat latere leeftijd ge
trouwd met Maartje Schermer. Zoals gezegd was het sala
ris niet hoog, maar als bijverdienste zien we 'Dagvaarden,
Publiqeren, vuur aanleggen en opgnappen der Vergader Zaal',
waarvoor hij een bedrag van f 17,90 ontving. Feitelijk wa
ren dit bezigheden van een gemeentebode. Ook het leve
ren van kaarsen, tabak voor het raadhuis bij het houden
der vergadering bracht iets op, al was het maar f 3,90.
Pieter Maakal stierf als het ware in het harnas. Hij over
leed op 11 mei 1844.
Jan Bouwens gemeenteveldwachter
Pieter Maakal werd opgevolgd door Jan Bouwens, een
landbouwer van tegen de veertig. Jan, een zoon van Si
mon Bouwens en Sijtje Duin, was getrouwd in mei 1833
met Aagtje Opdam, dochter van Jacob Opdam en Aafje
Nottelman. Na het overlijden van Maakal werd hij in 1844
aangesteld. Verrassend is dat het tractement nog steeds
f 52,- per jaar was. Bouwens bleef twintig jaar veldwach
ter in Broek en al die tijd kreeg hij geen loonsverhoging.
Wel zien we dat ook Bouwens kleine bijverdiensten had.
Zo kreeg hij in 1860 zeven gulden voor het aanplakken en
omroepen. Zoals gebruikelijk fungeerde de veldwachter
ook als dorpsomroeper.
Jan Vroegop gemeenteveldwachter
Op 11 juli 1864 werd Jan Vroegop aangesteld als opvolger
van Bouwens. Jan was een man van vele beroepen. We we
ten dat hij te boek staat als baardscheerder, schipper, ven
ter en boekhandelaar. Dit laatste blijkt ook een verdienste
van hem te zijn waaraan hij naast zijn veldwachterschap
wat inkomen aantrok. Scheutig met loonsverhoging was
men niet, want ook Jan kreeg niet meer dan f 52,- per jaar.
Wel vinden we boekingen van f 30,- voor kleding. Veel re
keningen in de financiën van Broek laten leveringen zien
van papier, pennen en inkt aan de plaatselijke school. Jan,
geboren in Broek als zoon van Jan Vroegop en Antje Bak,
trouwde met Niesje Kist en had de bijnaam 'de gezegende
barbier'. Het lijkt er op dat Jan begin 1878 veldwachter af
was. In dat jaar kreeg 'de agent van politie' T.Bergwever
een gratificatie. Hij kreeg tevens een nieuwe uniformjas
voor f 15,-. Van januari tot mei 1878 ontving M.M.van
Leeuwen f 45,- voor huishuur van de agent. G.van Gulik
repareerde het wapen van de politieagent voor één gul
den. We vinden Jan Vroegop daarna alleen nog als leve
rancier van pennen en schriften voor de gemeenteschool.
Hij overleed op 14 februari 1887.
Teunis Bergwever gemeenteveldwachter
We krijgen een beeld van een soort veldwachterloos tijd
perk in Broek. Op 21, 22 en 23 februari 1878 plaatste het
gemeentebestuur in respectievelijk 'De Standaard', de
Haarlemsche Courant' en 'Het Nieuws van den Dag' een
advertentie waarin een agent van politie werd gevraagd.
Kennelijk verliep dit niet zo vlot want pas twee jaar later
komen we Teunis min of meer in functie tegen.
Teunis Bergwever, die Rooms Katholiek was, kwam ter
wereld in Uitgeest op 11 maart 1834. Hij was de zoon van
Piet Bergwever en Trijntje Blom. Zijn bruid werd Petro-
nella Berlëe, geboren in Beverwijk en bijna drie jaar ouder
dan Teunis. In september 1878 verhuisden Teunis en zijn
vrouw vanuit Egmond aan Zee naar Broek. Het is aanne
melijk dat hij rond deze tijd werd aangesteld. Opvallend
is dat hij pas in 1880 te boek staat als gemeenteveldwach
ter. Daarvóór wordt hij steevast 'agent van politie' ge
noemd. Ook opvallend is dat Bergwever vanaf het begin
dat hij wordt genoemd een jaarwedde kreeg van f 200,-.
Aanmerkelijk meer dus dan zijn voorganger Jan Vroegop.
Daarnaast ontving hij jaarlijks een gratificatie van vijftig
gulden. Het inkomen zal nog wel aangevuld zijn vanwe
ge het feit dat hij ook gemeentebode was. Als klokkenist
kon Bergwever nog twintig gulden per jaar toevoegen aan
zijn salaris.
Rond 1885 moet Bergwever zijn gestopt met zijn veld-
wachterbaan in Broek. Wat hij hierna heeft gedaan is niet
bekend. In september 1889 vertrok hij naar Noord-Schar-
woude waar hij waarnemend secretaris was. Later zien
we hem als herbergier te boek staan. Vanaf 1905 was hij
inwoner van Zuid-Scharwoude waar hij op 30 januari
1921, op de leeftijd van 86 jaar overleed.
Oktober 2004
53
