hT
(dulMbele acLternaam?
umoe kwani daf?
door Cor Oudendijk
njen
Een dubbele achternaam, dan denk je al gauw aan
iemand van adel. Toch is dat in de meeste gevallen niet
het geval. Soms dreigde een familienaam in de mannelij
ke lijn uit te sterven en werd moeders naam toegevoegd.
We kennen in West-Friesland zo combinaties als
Groenewoud Kramer, Oostwoud Wijdenes en Wijdenes
Spaans. In ons vorige blad kwam de naam Van der Zon
Brouwer voort uit dankbaarheid van Van der Zon die de
naam Brouwer van zijn pleegouders aan zijn naam toe
voegde. Er is evenwel ook de mogelijkheid van dubbele
namen bij 'voorkinderen', oftewel kinderen die werden
geboren voordat de ouders getrouwd waren. Vaak wer
den deze kinderen bij een huwelijk alsnog 'geëcht' en
kreeg het kind of de kinderen alsnog de naam van de
vader. Jammer genoeg werden kinderen uit buitenechte
lijke relaties daar vaak op aangekeken, terwijl ze er toch
niets aan konden doen.
De naam Nol Pover
In Langedijk, met name in Zuid-Scharwoude, bestond
lange tijd de dubbele naam Nol Pover. Daarnaast liepen
er ook mensen rond die gewoon Nol heetten, maar ook
de achternaam Pover bestond. Ik wilde hier toch eens wat
meer over weten, temeer omdat ik ooit een foto kreeg van
wijlen Aldert Nol Pover (geboren in 1899) waarop hij
afgebeeld staat als klein jochie met ouders en zusje.
Een zoektochtje in het Regionaal Archief te Alkmaar
leverde een paar interessante dingen op. Hieronder wil ik
in het kort weergeven hoe de dubbele achternaam in de
wereld kwam. In eerste instantie had ik alle Nollen en alle
Povers opgeschreven, maar dat zou geen leesbaar verhaal
opleveren. We gaan dus in rechte lijn door de familie
heen.
De zoektocht begon verrassenderwijs in Sint Pancras.
Daar bleken zo'n twee eeuwen geleden nogal wat men
sen te wonen die zowel Nol als Nollen werden genoemd.
Het zal dus goed mogelijk zijn dat de achternaam afkom
stig is van de buurtschap De Nollen tussen Sint Pancras
en Oudorp.
We beginnen bij Jacob Aldertszn Nol, geboren/gedoopt
op 26 november 1809 in Sint Pancras. Hij was een zoon
van Aldert Pieterszn Nol of Nollen en Jantje Jacobs
Schoon. Jacob kwam uit een gezin van vijf kinderen
waarvan hij de middelste was. De vader van Aldert,
Pieter Arijszn, werd nog voluit Nollen genoemd. In de
volgende generaties blijft het beperkt tot Nol.
Jacob kreeg op een gegeven moment verkering met
Trijntje Pover uit Zuid-Scharwoude, dochter van Jan
Pover en Hester (ook wel Ester) Blom. De verkering
mondde uit, zoals natuurlijk wel vaker gebeurde, in een
zwangerschap. Het feit dat Jacob ten tijde hiervan afwe
zig was zal te maken hebben gehad met zijn militaire
plicht op dat moment. Het is niet ondenkbaar dat Jacob,
die te boek staat als kanonnier bij de Rijdende Batterij no
10 in Helvoirt, vanwege mobilisatie was opgeroepen. Net
in die tijd speelde namelijk de Belgische onafhankelijk
heidsstrijd.
Op 26 maart 1834 beviel Trijntje Pover, dienstmaagd en 27
jaar oud, van een zoon. Omdat Trijntje niet gehuwd was
werd de aangifte van geboorte gedaan door haar vader
Jan Pover en Arie van Twuyver. Deze laatste deed dat op
verzoek van de vroedvrouw Jacoba Smit uit Noord-
Scharwoude. Het kind werd Alderd Nol Pover genoemd.
De achternaam van vader Jacob Nol werd dus min of
meer als tweede voornaam gebruikt. Kennelijk zag Jacob
kans om tussendoor naar Langedijk te komen, want op 22
maart 1835 vond het huwelijk plaats tussen hem en
Trijntje. Kleine Aldert (de 'd' aan het eind bij zijn geboor
te was fout) was toen bijna een jaar oud. Op 7 december
van datzelfde jaar kreeg Aldert een broertje dat Jan werd
genoemd. Kleine Jan heette alleen Nol van zijn achter
naam. Vader Jacob was op dat moment nog steeds kanon
nier in Helvoirt. In de jaren daarna dienden zich nog
meer kinderen aan die allen de naam Nol kregen. Aldert
bleef evenwel te boek staan als Aldert Nol Pover.
Aldert Nol Pover kreeg verkering met Antje Heneweer.
Op 28 april 1861 trouwden zij in Zuid-Scharwoude.
Opvallend in de huwelijksakte is dat Aldert (weer met
een 'd') als onechte zoon van Trijntje Pover wordt
genoemd. Zijn vader Jacob Nol is getuige en wordt
genoemd als 'gehuwd met de moeder van den bruidegom' ter
wijl toch duidelijk is dat Jacob wel de vader van Aldert
moet zijn geweest. De huwelijksakte is door diverse men
sen ondertekend, maar niet door de bruidegom Aldert en
zijn moeder. Beiden verklaarden niet te kunnen schrijven.
Een ander bewijs van natuurlijke broers is het huwelijk
van Alderts zuster Jantje met Nicolaas Anslijn in 1874. De
getuigen van Jantje zijn Jan Nol, broeder en buur en
Aldert Nol Pover natuurlijke broer. Ook toen wist men
kennelijk weer geen raad met de dubbele naam want de
ambtenaar streepte later 'Nol' weer door.
Het huwelijk van Aldert Nol Pover en Antje Heneweer
bracht vijf kinderen voort; Trijntje in 1862, Ester in 1864,
Jacob op 29 september 1865, Neeltje in 1866 en Grietje in
1870. De eerste drie kregen weer de achternaam Nol
Pover mee, de andere twee staan als Nol in het geboorte
register. De vernoeming van Ester kan verwijzen naar
Alderts grootmoeder van moeders kant Ester of Hester
Blom. Vader Jacob werd trouwens ook trouw vernoemd.
Bij de geboorteaangiften werd overigens vader Alderd
(met een 'd') geschreven met een 't'. Pas op 29 januari
1884 werd een uitvoerige acte opgemaakt waarin de 't'
weer gewijzigd werd in een 'd'. De verschrijving bij zijn
geboorte heeft hem dus altijd achtervolgd.
30
Oktober 2002
