De O
kaïrspe.
.ei° 8(cJkuufsluii8
Tof 5 april nog
doorvaart
UIL O
Inleiding
'Tot 5 april nog doorvaart sluis' staat er te lezen in de kop
van een krantenberichtje uit 1971. Dit simpele berichtje
van twaalf regels, dat we ooit van Jan Vlug kregen,
markeerde het begin van de metamorfose van Langedijk
door de verkaveling.
Was men bij de
bouw van de sluis
nog dolblij met deze
verbetering, nog
geen zestig jaar later
verdween dit water
bouwwerk door de
tijd achterhaald.
Hieronder een im
pressie van de des
tijds zo belangrijke
vaarverbinding in
Oudkarspel.
door Jan IJff
waarop men drie eeuwen lang was aangewezen. Heel
lang zijn sporen van deze overhaal nog te zien geweest.
Tussen de percelen thans Dorpsstraat 950 en 952 was het
invaarslootje nog te zien.
Een stukje van de Kadasterkaart uit ongeveer 1825.
Links van de molen was de overhaal.
Op de plaats van de molen kwam later de nieuwe sluis.
Aangezien de gemeente Oud
karspel arm was en betrekkelijk
klein, was men daar aangewezen
op een overhaal. Gegevens uit de
eerste kadasterkaarten leren ons
dat er in 1825 ongeveer 100 huizen
in het dorp stonden. Men had hier
wel degelijk te maken met verschil
in vaarwaterhoogten. Aan weers
zijden van de dorpsstraat was de
hoogte verschillend. De stichtings
datum van deze overhaal is niet met zekerheid vast te
stellen, maar in oude stukken van de molenmeesters van
het Geestmerambacht uit het jaar 1550 wordt al gespro
ken over de overtoom voor het overbrengen van schuiten
uit het Ambacht naar de Coogen (Midden-, Noorder- en
Zuiderkoog). Een lang niet gemakkelijke verbinding
De watermolen 'T vlak bij de overhaal. Links is de Voorburggracht.
Bouw van de sluis
Er aan denken is nog weer heel wat anders als het geld er
voor niet beschikbaar is. Dit bleef nog een aantal jaren het
grote struikelblok. Eindelijk in het jaar 1912 kon men
toch, door steun van de tuinbouwvereniging 'De
Eendracht' tot de bouw overgaan.
De overhaal
De dorpen aan de Langedijk waren in vroeger dagen heel
sterk aangewezen op het vervoer over het water. Dit was
bijna nog belangrijker dan het vervoer over de wegen.
Vaak waren die wegen slecht onderhouden, soms
onbegaanbaar en ook vrij schaars in vergelijking met de
vaarwegen. Iets wat bij het vervoer over water wél moei
lijkheden opleverde waren de verschillende water
hoogten. Men vond daar echter wel oplossingen voor.
Waar over wat geld werd beschikt ging men een sluis
bouwen. Maar lang niet overal was
dit het geval en was een veel goed
kopere oplossing een overhaal. Met
behulp van een kaapstander (een
soort lier) werden de vaartuigen
over de dijk getrokken naar het
hoger of lager gelegen vaarwater.
De watermolen
Ten zuiden van de overhaal stond een watermolen. Eén
van de watermolens (molen I) die de polder Geest
merambacht bemaalde. zie ons artikel in de 6e jaargang, blz
28 e.v.). In de jaren 1902/1903 werd deze molen gesloopt.
Het molenerf met bijbehorende waterlopen werd aange
kocht door de gemeente Oudkarspel en heel voorzichtig
begon men te denken aan de bouw van een sluisje.
10
Oktober 2002
OUDKAFSPKL -- In verband met
de rioleni.gswerkzaamheden en dem
ping Voorburggracht, zal de door/aart
van de «luis te Ortclkssispél 'iijiét ingang
van maandag j april tel hel verleden
behoren, tip deze datum wordt nl. een
begin gemaakt met het leeghalen van
de sluis.
Degenen, da* voer hr' vrrvt'jf-ren van
producten of en ij» ander materiaal
nog gebruik willen maken van de Oud
karspeier i.ltiis, wordt dan wok aange
racieri dil zo mogelijk nog deze week tv
doen. Hie'na zal hel ...sluisver-
keer" niet aiëét nsiigeJiJk zijn.
