m{
:o
LI
JJ
M
van «ie
eme
ené e
eiiairwoume
VOOR KRACHTIG
STAATSBESTUUR
door Dick Barten
OOFCJ
De samenstelling van het bestuur van mijn geboorte
plaats, Noord-Scharwoude, heb ik onderzocht in het
kader van mijn scriptie over het muziekleven in de
Langedijker dorpen tussen 1860 en 1941 (het tijdstip
waarop de dorpen tot de gemeente Langedijk werden
verenigd).
De archieven waarin de gegevens die ik hiervoor heb
gebruikt zijn te vinden in het regionaal archief te Alkmaar
en bij de Stichting Langedijker Verleden in het Regthuis
te Oudkarspel.
Ze komen uit volgende bronnen:
Notulenboeken van de vergaderingen van de gemeente
raad
De Alkmaarsche Courant
De Langedijker Courant
Verslagen van de commissie voor de verkiezingen
Vanaf 1915 heb ik de zetel
verdeling over de politieke
partijen kunnen reconstru
eren. Daarvóór zijn gege
vens hierover onvindbaar;
de afwezigheid hiervan is
vermoedelijk te verklaren uit
het feit, dat politieke partijen
in Nederland pas aan het
einde van de negentiende
eeuw met hun werkzaamhe
den begonnen.
De oudste politieke partij in
Nederland, de Anti
Revolutionaire Partij begon
haar echt politieke werk
zaamheid in 1879.
Het politieke bedrijf in de tweede helft van de negentien
de eeuw werd gedomineerd door de
Liberalen. Dit was geen georganiseerde politieke partij
maar een stroming van aanhangers van het negentiende
eeuwse vooruitgangsdenken met als basis de weten
schappelijke verworvenheden van die tijd. Praktisch alle
mannen van betekenis voor de toenmalige maatschappij
waren aanhangers van deze stroming. Pas in 1901, toen
de Vrijzinnig Democratische Bond werd opgericht, is er
sprake van een liberale georganiseerde politieke partij.
De andere politieke partijen zoals de Rooms-Katholieke
Staatspartij (R.K.S.P.), de
Sociaal Democratische Arbeiderspartij (S.D.A.P.) en de
Christelijk Historische Unie (C.H.U.) zijn alle gedurende de
jaren negentig van de negentiende eeuw opgericht.
Vóór de invoering van het algemeen kiesrecht in 1919
In Noord-Scharwoude waren op het totaal van de bevol
king kiesgerechtigd:
in 1885 van 937 inwoners - 80
1900 1023 - 211
1920 1726 - 414
1940 2040 - 1102
Bovenaan de lijst van de gekozen bestuurders staan de
Burgemeesters; de eerste van hen was Cornelis Kroon
Mz.die in functie was van 1855 tot 1901. Hij was een zoon
van burgemeester Mathijs Kroon van Oudkarspel en de
vader van burgemeester J.W.C. Kroon van Zuid-
Scharwoude. Cornelis Kroon (1822-1902) overleed op 16
februari 1902. Volgens de over lij densaangifte, die door
twee zonen werd gedaan, was hij Dijkgraaf van het
Geestmerambacht, burgemeester en secretaris van
Oudkarspel en Noord-Scharwoude en ridder in de orde
In de gemeenteraadszitting van
12 juli 1901 deelt Kroon mede,
dat hij na 45 en een half jaar
burgemeester en 58 jaar secreta
ris te zijn geweest, om gezond
heidsredenen zijn ontslag aan
biedt. In al die jaren is hij slechts
drie maal afwezig bij de zittin
gen geweest.
De notulen van de gemeente
raad van januari 1881 maken
melding van de viering van zijn
jubileum; de schoolkinderen
zongen een lied, de zangvereni
ging Orpheus uit Oudkarspel
van Oranje-Nassau.
m STEMT OP de m
gjZINNIG DEMOCRATEN
mocht slechts een beperkt
gedeelte van de mannelijke
inwoners stemmen. Het
kiesrecht voor vrouwen
dateert eerst van 1920.
Volgens de Kieswet van
Thorbecke (1850) mochten
alleen de mannen die aange
slagen waren voor het beta
len van grondbelasting, per
sonele belasting en paten
trecht stemmen. Dit beteken
de, dat in 1885 van de totale
bevolking van Noord-
Scharwoude minder dan
tien procent hun stem moch
ten uitbrengen. In 1878 wordt het raadslid P. de Geus
Azn. door burgemeester Kroon gefeliciteerd met het feit
dat hij is gekozen met 21 van de in totaal uitgebrachte 35
stemmen.
LUST
Oktober 2001
31
e eé Ibesfmii0
•1
bi
DEN NIEUWEN DAS TE<i£MOET<|
