em rniomumiemt niié Zu id'
clia.rwoTiiLcle maar .A mil em
door Jan IJff
Inleiding
Of het nu een stelp- of een stolpboerderij was, is slechts
een bijkomstigheid. Een mooi en rijk gebouw was het,
zeker in die tijd. Met 'in die tijd' wordt bedoeld het jaar
1745, dus nu 255 jaar geleden. Het gaat hier over de boer
derij welke eens in Zuid-Scharwoude stond en in 1948
werd verkocht en in 1949 werd verplaatst naar het Open
luchtmuseum in Arnhem. Wat was dat voor een boerde
rij en wat maakt deze zo bijzonder? Zo bijzonder zelfs dat
ze als museumstuk werd uitgekozen.
Sloopplannen
Er waren vergevorderde plannen tot sloop van de boer
derij die er op dat moment verveloos en verwaarloosd bij
stond. Gelukkig kwam de aankoop door het Openlucht
museum juist op tijd.
De overbrenging naar Arnhem vond plaats in de winter
periode 1948-1949. Eén van de mooie en bijzondere
gebouwen verdween hierdoor uit de Langedijk, die daar
toch al zo arm aan was. Aan de andere kant is de stolp nu
bewaard gebleven terwijl deze anders helemaal zou zijn
verdwenen.
De boerderij
De boerderij was gebouwd in het jaar 1745, zoals op een
ingemetselde gedenksteen stond vermeld. De tekst op
deze steen luidt als volgt:
'Den 15 May 1745 heeft Jan van Twuyver oud 2,5 jaar aan
dit huis de eerste steen gelegd'
De plek waar deze boerderij stond was aan de Dorps
straat in Zuid-Scharwoude, ten noorden van de huidige
doorbraak naar de Lindenlaan, thans huisnummer 492.
Dit sterke boerenhuis was zeer solide en rijk gebouwd en
bevatte, zowel in het voorhuis als in het achterhuis, twee
mooie met tegels ingelegde schouwen. Dit type schouw
wordt 'smuiger' genoemd.
Verder was er een tegeltableau waarop de figuur van Wil
lem Karei Hendrik Friso (de latere stadhouder Willem de
Vierde) uit het oude geslacht der Nassaus was afgebeeld.
De schouw in het achterhuis werd geflankeerd door de
figuren van de Apostelen Mattheus en Marcus.
De boerderij zoals deze stond aan de Dorpsstraat in Zuid-Scharwoude
Het huis was, zoals gezegd, in een tamelijk verwaarloos
de staat. Het werd steen voor steen afgebroken. Het hout
werk, zoals de binnenbetimmering, het vierkant enz.,
werd nauwkeurig gemerkt en genummerd en in Arnhem
weer opgebouwd.
De bewoners
Voor belangstellenden is het zeker interessant om de
bewoners van het huis te volgen tot aan de overbrenging
naar Arnhem. Voor de duidelijkheid hebben wij de gene
raties voorzien van de aanduiding lt/m5(It/mV).
Allereerst vinden we de naam van Jan van Twuyver(I), die
geboren was in het jaar 1693 te Oudkarspel. Als beroep
was hij notaris aldaar en later ook in Zuid-Scharwoude, tot
aan zijn overlijden in 1739. Hij was tevens procureur
(behandelde rechtszaken) en vanaf 1725 ook weer te Zuid-
Scharwoude. In deze laatste plaats was hij ook secretaris
en regent van het wees- en armenhuis te Alkmaar.
Zijn zoon Jacob, geboren op
21 augustus 1719(11) te Oud
karspel, werd schout en secre
taris van Zuid-Scharwoude,
alsmede secretaris van het
Geestmerambacht. Tevens
oefende hij het boerenbedrijf
uit en liet in 1745 de bekende,
hiervoor genoemde, stolphoe
ve bouwen. De eerste steen
legging vond plaats door zijn
zoon Jan op 2 1/2 jarige leef
tijd. Jacob was gehuwd met
Antje Vroon, een dochter van
de schoolmeester.
Jan van Twuyver(III), de eer
ste steenlegger dus, was col
lecteur over de gemeene-
landsheffingen van Zuid- en
Noord-Scharwoude.
Zijn zoon Jacob van Twuy-
ver(IV), geboren in 1775 te
Zuid-Scharwoude, bewoonde
Oktober 2000
47