Hei le IVÜeifeest in 1890
door Cees Rutsen
Inleiding
Vóór de Tweede Wereldoorlog kon je, wanneer je met
iemand stond te praten, er al gauw achter komen hoe
men dacht over de politiek, of welke religie iemand aan
hing. Er wordt wel gezegd dat je in het Nederland van
toen er maar één minuut voor nodig had om te weten te
komen of je rooms, protestant, socialist of liberaal was.
Iemand met een gebroken geweertje op zijn revers bete
kende dat die persoon de socialistische beginselen aan
hing. Een Maas- en Roerbode op tafel betekende dat je bij
een katholiek uit Midden Limburg vertoefde en een har
monium in huis, met daarop De Standaard, was gegaran
deerd een protestants gezin. In de 19e eeuw was levens
beschouwing de allesoverheersende scheidslijn in Neder
land waar alles om draaide. Maar in de tweede helft van
die eeuw raakten steeds meer mensen betrokken bij het
nationale politieke systeem, 't Wekte dan ook geen ver
wondering dat dit gebeurde langs de scheidslijnen die
door religie en levensbeschouwing werden bepaald. Zo
raakte de bevolking in blokken of zuilen verdeeld; een
protestants-christelijk -, een katholiek -, een liberaal - en
een socialistisch blok. Over dit laatste blok gaat min of
meer dit artikeltje.
Armoede en verzet
Mijn overgrootvader heette Kees Koorn en hij woonde
aan de Langereis op de hoek van de Ooievaarsweg in
Nieuwe Niedorp. Hij had acht kinderen, vier jongens en
vier meisjes, was boerenarbeider en straatarm. Jaarlijks
verhuurde hij zich aan een boer en van het karig loon dat
hij verdiende moest hij tien monden te eten geven.
Het is dan ook geen wonder dat, toen F. Domela Nieu-
wenhuis in 1881 de Sociaal-Democratische Bond (kort
weg S.D.B.) had gesticht, de idealen die deze bond voor
stond, weerklank vonden bij deze mensen. Kees Koorn en
enkele medestanders richtten een plaatselijke afdeling op
in Winkel. In juli 1889 besloot men op een internationaal
congres in Parijs, dat de eerste Mei in 't vervolg bestemd
zou worden tot een dag, waarop de arbeiders van de
gehele wereld het werk zouden neerleggen en demon
streren. Toen men wilde vechten voor o.a. de achturen-
dag en de wereldvrede, begon het bij Kees Koorn en zijn
vrienden te kriebelen. Want ja, men kon op zo'n congres
wel wat besluiten, dat betekende daarom nog niet dat het
volgende jaar werkelijk de arbeiders gehoor zouden
geven aan die oproep. Er werd in die dagen reeds een
hevige strijd gevoerd tussen de parlementairen en de
mannen van de directe actie. Velen geloofden dat de grote
dag binnen korte tijd zou komen.
De dag waarop de verdrukten in opstand zouden komen
en na die opstand de socialistische heilstaat zouden ves
tigen. En in die van romantiek zwoele tijd kwam daar de
tijding dat de le Mei een dag zou worden van internatio
nale demonstratie en van internationale verbroedering.
In Winkel zelf hoefde de Bond er niet aan te denken om
1 Meiviering in 1918, waarschijnlijk in Alkmaar, 't Vaandel is van de in 1903 opgerichte Langedijker S.D.A.P.
Helemaal links in de hoek staat Floris Rutsen uit Nieuwe Niedorp. Ook toen demonstreerde men nog gezamenlijk.
34
Oktober 2000
