Over een Ambachtsheerlijkheid met niet zulke heerlijke gevolgen
Met de inhuldiging van de Ambachtsheer werd er behoorlijk gefeest
eindelijk tot kolonel. Vader Jacobus overleed in 1757 en
zodoende volgde zijn tweede zoon Jan Jacob hem op als
tweede heer van Zuid-Scharwoude.
Wat kocht Jacobus in 1730 voor zijn 19.100 gulden?
We gaan nu eerst weer even naar de aankoop van de
Heerlijkheid. Hoe zag het dorp Zuid-Scharwoude er in
1730 precies uit? Helemaal nauwkeurig is dat moeilijk
vast te stellen, maar wel zo ongeveer. Uit de aardrijks
kundige beschrijving is bekend dat het ten zuiden grens
de aan Broek op Langendijk, ten noorden aan Noord-
Scharwoude en dat het 523 hectare groot was. Het had
een bevolking van ongeveer 530 personen. Het gehele
dorp had in 1736 een aantal van 135 huizen, zodat het ook
wel hetzelfde zal zijn geweest ten tijde van de koop.
Eigenlijk dus een vrij klein dorp.
De inhuldiging
Op 6 juli 1731 lieten Jacobus en zijn vrouw zich, naar oud
gebruik, inhuldigen. Dit ging met vele feestelijkheden
gepaard. Details hiervan zijn echter niet bekend. Toen
Jacobus op 8 juni 1757 overleed, op de leeftijd van 61 jaar,
verscheen zoals gezegd zijn tweede zoon Jan Jacob (1725
1810) op het toneel. Ook deze hield een inhuldigingsfeest,
waarover wel het één en ander bekend is. Jacob Jan van
Twuyver was in die tijd schout van Zuid-Scharwoude en
deze zorgde in die functie ook voor de inning van de tien
den. Deze inning had plaats op Vrouwendag (2 februari).
Hij deed dus de administratie en uit deze oude lijsten
blijkt dat zo'n kennismaking en inhuldiging een waar
volksfeest moet zijn geweest. Samen met de bevolking
werden er vier ankers wijn opgedronken, wat gelijk staat
aan zo'n slordige 180 flessen. Daarnaast werden er nog
tien vaten bier opgeslobberd. Al met al moet er behoorlijk
zijn gedronken, gerekend naar zo'n kleine bevolkings
groep.
De opvolging van de heren van Zuid-Scharwoude
Jan Jacob Mispelblom Beyer bereikte een hoge leeftijd. Hij
overleed in 1810 op 85-jarige leeftijd. Hij is tweemaal
getrouwd geweest. Zijn oudste kind was een zoon, die
evenwel al op 20-jarig leeftijd overleed. Jan Jacob bleef
dus drieënvijftig jaar heer van Zuid-Scharwoude. Bij zijn
overlijden ging de titel over op een kleinzoon van zijn
oudere broer. Deze Hendrik David (1795-1880) was gebo
ren te Zutphen en azijnfabrikant te Dieren. Naast wet
houder van Rheden was hij ook lid van de gemeenteraad
van Zutphen. Volgens de officiële stamboom voerde
Hendrik David niet de titel heer van Zuid-Scharwoude.
De jongste zoon van Hendrik David, ook een Hendrik
David, werd geboren in 1841 te Zutphen. Hij was lid van
de gemeenteraad, wethouder van Zutphen en lid van
Prov.Staten van Gelderland. Deze Hendrik David mocht
ook weer de titel 'heer' voeren. Hij overleed in 1916 te
Haarlem.
Uit het tweede huwelijk van Hendrik David met Jonk-
vrouwe Johanna Philippina Wilhelmina Coenen kwamen
drie kinderen. De jongste hiervan, Hendricus Albertus
Diedericus Mispelblom Beyer zou de laatste heer van
Zuid-Scharwoude zijn. Hij werd op 23 april 1895 geboren
te Zutphen en trouwde in 1922 met Annie Winifred Tay
lor, geboren te Dublin. De laatste jaren woonde deze heer
in Warmond waar hij ook waarschijnlijk is overleden.
Was een Ambachtsheer een uitbuiter?
In de praktijk was het een vrij lastige zaak om elk jaar een
tiende gedeelte van de gewassen te vorderen. Daarom
werd er een overeenkomst gesloten tussen de landge-
bruikers en degene die de tienden moest innen. Er werd
een geldbedrag afgesproken, wat overeen kwam met het
tiende gedeelte van de gewassen. Dit vereenvoudigde de
zaak sterk. Nog gemakkelijker zou het worden wanneer
het dorp Zuid-Scharwoude werd aangeslagen voor een
Oktober 2000
19
