miflis Potato C nsps sm|Th's IVüUti tktit A(Utl door Cor Oudendijk Een flink aantal Langedijkers heeft vanaf eind jaren '50 werk gevonden bij 'de Smis' of 'de Crips', zoals de zoutjes fabrikant plaatselijk vaak wordt aangeduid. Weinigen zul len de feitelijke oorsprong van de naam weten. Meneer Smith heeft echt bestaan en woonde ooit in Engeland. Franse delicatesse Rond 1900 was Frank Smith manager bij de firma Carter, een groothandel in kruidenierswaren in de City van Lon den. In 1910 bracht Mr Carter, de eigenaar van de firma, uit Frankrijk een recept mee voor een Frans hapje. Het betrof dun gesneden schijfjes aardappel gebakken in olie. Het idee om dit product ook in Engeland op de markt te gaan brengen, sprak Frank Smith erg aan. Hij ging aan het experimenteren met apparaten om aardappelschijfjes op de juiste dikte te krijgen. Uiteindelijk lanceer de hij het product onder de naam 'Potato Crisps'. De zakjes werden verkocht voor 2 shilling. Het rond brengen gebeurde in een naar ver houding klein gebied met paard en wagen. Het verspreidingsgebied bleef daardoor relatief klein waar door het publiek geen bekendheid kreeg met het nieuwe product. Mr Carter bespeurde het geringe enthousiasme bij het publiek en wilde stoppen met de productie. Frank Smith evenwel zag wél moge lijkheden en startte in 1920 zijn eigen firma. Samen met twee vrienden bracht hij het bedrag van 10.000,- bij elkaar en noemde de nieuwe firma 'Smith Potato Crisps Ltd'. Cricklewood In het plaatsje Cricklewood werd een oude winkel achter het 'Crown Hotel' omgetoverd tot productie werkplaats. Nu ging de verkoop van crisps wel goed en in 1921 moesten al meer fabrieken worden geopend om aan de vraag te kunnen voldoen. In 1922 kwam er een toevoeging aan het zakje crisps wat wij ook nog wel zullen herkennen: het losse blauwe zakje zout. Dit werd al spoedig het handelsmerk van Smith. Merkwaar dig genoeg werd een zakje crisps aangeprezen als een gezonde voe ding. Er zouden zes maal zoveel vitaminen zitten in crisps als in POTATO CRISPS MEDICAL OPINION All Vitamins Retained THEY ARE DELICIOUS TO EAT THEY ARE CHEAP gekookte aardappelen. Zij waren 'worth their salt', het zout in het zakje dus waard. Het productieproces werd nog lang handmatig uitge voerd. Een gasgestookte ketel verwarmde een grote tank gevuld met notenolie. De kok hakte de aardappels in schijfjes en gooide ze in de hete olie. Na het uitlekken ver pakten meisjes ze vanaf een tafel in zakjes. Het handma tige proces duurde nog tot 1939. De oorlog vertraagde verdere ontwikkelingen. De jaren '50 Gedurende de jaren '50 begon de automatisering ook in de crispsverwerking toe te slaan. Ook schaalvergroting deed haar intrede door overname van enkele concurren ten in 1961. Deze concurrenten pro duceerden niet alleen crisps, maar ook noten en zoutjes. Hiermee begaf Smith zich op een ander terrein. De 'gewone' crisps vroegen bij het publiek om meer smaken, zodat diverse andere soorten op de markt kwamen. De verkoop steeg hierdoor aanzienlijk. In 1968 kwam een einde aan het onafhankelijke bestaan van Smith. Het werd overgenomen door Gener al Mills Inc. uit de USA. Tegelijker tijd werd de naam veranderd in 'Smiths Food Group'. In het Verenigd Koninkrijk had Smith in 1992 tien fabrieken staan. De productie hiervan bedraagt 3000 kg aardappelen per uur met een uit eindelijk resultaat van 700 kg kant en klare crisps per uur. Het ook in Nederland later bekende losse zakje zout in een zakje chips Smith in Langedijk Begin jaren '50 kwam burgemeester Schelhaas van Langedijk in contact met Gerard Kistemaker, een akker bouwer uit de Wieringermeer. Schelhaas was samen met Rens Brugman, directeur van de Hoorn- sche Krediet- en Effectenbank afde ling Schagen, risicodragend deelne mer geworden in de NV Koelhuis Zuiderdel. Schelhaas vond een gemeente besturen toch heel iets anders dan een koelhuis exploite ren. Kistemaker trad toe tot de NV, verlegde de activiteiten van koel huis naar handel en nam zelf het heft in handen. 10 Oktober 2000 "SIX TIMES THE FOOD VALUE OF BOILED POTATOES" This is because Smith's Crisps arc cooked in pure vegetable oil, by a process which not only prevents the nutritive losses caused by ordinary cooking, but also breaks down the starch, thus rendering the crisps easily digestible and non-fattening. Id., 3d. and id. per packet Family Tins 7Jd. and l/4d. SMITH'S POTATO CRISPS (1929) LTD., GREAT WEST ROAD, BRENTFORD, MIDDLESEX says

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Van Otterplaat tot Groenveldsweid - Langedijk | 2000 | | pagina 12