De oorlog van 1799 in Langedijk 4
TJ sept. 1799
2 okt. 1799
7 okt. 1799
18 okt. 1799
De Engelsen krijgen echter hulp van
troepen uit het dorp Warmenhuizen.
De dorpsbewoners uit die plaats wor
den gedwongen de Engelsen met hun
schuitjes naar Noord-Scharwoude te
vervoeren. De bezetting van
Langedijk wordt daardoor in de flank
aangevallen en Daendels is genood
zaakt weer terug te trekken tot Sint-
Pancras, hetgeen met zware verliezen
gepaard gaat.
In Sint-Pancras ligt een keurcompag-
nie in reserve, tezamen met nog drie
compagnieën grenadiers.
Gezamenlijk lukt het hen om door een
tegenstoot vanuit Sint-Pancras terug
te slaan.
Broek op Langedijk en verder de
gehele Langedijk, met de stelling
Oudkarspel wordt heroverd voor de
zoveelste maal. Niet alleen de eerder
verloren gegane Bataafse stukken
worden heroverd, ook een aantal
Engelse kanonnen wordt buit
gemaakt, alsmede een compleet veld
hospitaal. Tientallen Engelsen worden
krijgsgevangen gemaakt.
Daendels brengt zijn hoofdkwartier
van Sint-Pancras naar Broek op
Langedijk.
Bij zonsopgang om 6 uur vallen de
Engelsen opnieuw de verdedigings
werken rond Oudkarspel aan, maar
worden meerdere malen terug gesla
gen. Mede doordat de dijk nu is gera
seerd (dus smaller gemaakt) en de
landerijen dras zijn gezet. Ook de
artillerie is veel sterker.
Daendels zit in een moeilijk parket.
Hij moet noodgedwongen de
Langedijk prijsgeven, aangezien zijn
manschappen moeten worden ingezet
bij Bergen en Castricum.
De gevechten verlopen voor de
Engelsen dermate slecht dat zij
genoodzaakt zijn de terugtocht te aan
vaarden, gelijktijdig met de Russische
troepen. Een wapenstilstand wordt
overwogen.
Sluiting van een wapenstilstand te
Alkmaar.
Dwangarbeiders
Een niet erg bekend verschijnsel uit de oorlog van 1799 is
het gebruik van dwangarbeiders door de Frans /Bataafse
legerleiding. Dat ze daarbij ook nog helemaal uit de
Schermer werden gehaald is waarschijnlijk nog verwon
derlijker. Ene Jacob Hoogedijk uit de Schermer heeft een
rijm nagelaten over de periode 1794 tot 1800. Een stukje
van zijn relaas als dwangarbeider in Langedijk en met
name in de Woudmeer, laten wij hieronder volgen.
Jacob getuigt van een mens- en dieronterende situatie in
de Zijpe door rovende en plunderende soldaten. Dit zelf
de lot trof kort daarna ook Langedijk.
Hoe treurig 't om de noord in alles was gesteld,
het was daar al geroofd in huis als in het veld.
Daar werd noch koe noch schaap meer in het land gevonden.
Was alles daar verwoest, al 't zaad bijna verslonden.
De benodigde werkkrachten werden met grof geweld
gedwongen huis en haard te verlaten, getuige de volgen
de passage:
Er kwam op Zaterdag vijf ruiters met hun paarden
de heele Schermer door, met pallas en met zwaarde.
Zij dwongen daar het volk, met vloeken en getier
te werken aan den dijk. "Ga, pak u weg van hier.
Na een uitputtende voettocht kwamen de mannen, waar
onder Jacob, aan in Oudkarspel. Hier werden zij naar de
Ambachtsdijk gedirigeerd.
Dies gingen wij daarheen, een ieder met zijn spa.
't Was avonds half elf dat men daar kwam. "Ha, ha,"
zoo sprak een officier, "zijt gij daar, lompe boeren.
Gaat, pakt u naar den dijk, de kleij moet gij vervoeren
Na de zware arbeid werden de dwangarbeiders naar de
kerk in Oudkarspel gedirigeerd.
'k Wierd als een hond gejaagt, des avonds naar de kerk.
Daar was mijn peuluwe riet, mijn bed een blauwe zerk.
Mijn kleeren doornat en ik van koude stijf
zoo lag ik op een steen, met mijn verkleumde lijf.
Tot zover een deel van het relaas op rijm van Jacob
Hoogedijk, als dwangarbeider uit de Schermer in
Langedijk te werk gesteld.
Bronnen:
Dagboek Dirk Keijser, overgeschreven door Klaas
Swart, Oostwoud
Proces verbaal politie inzake onbekende soldaat, 1979
Gedenkwaardigheden van den jaren 1794,1795,1798,
1799 en 1800 door Jacob Hoogedijk, overgeschreve?i
door J.P.Geus, Capelle a.d. IJssel
6
Oktober 1999
