De oorlog van 1799 in Langedijk 2
Uit het dagboek van Dirk Keijser.
Er is intussen veel gepubliceerd over deze zogenaamde
'vergeten oorlog', maar het dagboek van Dirk Keijser uit
Broek willen wij u toch niet onthouden.
Hieronder volgt de tekst die Dirk eigenhandig heeft neer
geschreven. Omwille van de leesbaarheid zijn punten,
komma's en hoofdletters toegevoegd. Ook zijn enkele
onlogisch gestelde zinnen in wat beter leesbaar
Nederlands omgezet. De stijl is zoveel mogelijk bewaard
gebleven. Daar waar wat moeilijk begrijpbare woorden
staan is een verklaring tussen haakjes toegevoegd.
In het jaar 1799, nadat de Engelsen bij Den Helder geland
waren, heeft dit door de zware inkwartiering zowel van
de Leeraar dommeeals van onze Gemeente veel gevergd.
Sommigen hadden 20 of 25 en ook 30 man ingekwartierd
en niemand durfde van huis. Dit heeft zoveel invloed
gehad op den Openbare Godsdienst in onze Gemeente
dat op den lsten September, wanneer de 'voorbereijdings
predicatie' moest zijn geweest, dit niet kon geschieden.
Wij moesten de Openbare Godsdienst missen tot den
lOden November, wanneer de eerste predicatie wederom
is gedaan door onzen Leeraar Klaas Hellingman.
Ter nagedachtenis voor de nakomelingen tekenen wij
hierbij aan dat in dit jaar in het Gemeentebestuur van
Broek op Langedijk twee Diakenen zaten, namelijk Pieter
van der Werf als President en Dirk Keijser, zijnde toen het
jongste lid van dit bestuur.
Van de Gereformeerden {Ned.Hervormden) waren drie
leden lid, namelijk Jacob Kansen, Cornelis Cornelisz
Wagenaar en Aalbert Spoor. Die tezamen hebben, met
den Schout Hendrik Boogert en den Secretaris Jacob
Roozee, met vele moeilijkheden het bestuur waargeno
men. Die moeilijkheden werden veroorzaakt door de
'menigvuldige' inkwartiering die op zijn hoogst tot 2500
man heeft bedragen en somtijds boven de 150 paarden,
die in de Gereformeerde {Ned.Hervormde) kerk en onder
de Burgers zijn geplaatst geworden.
Maar in onze kerk {de Doopsgezinde) hebben geen paarden
of volk geweest.
Daarenboven werden de Burgers met veel 'Reqwisentien'
{opdrachten/vorderingen) bezwaard. Onder anderen met
het leveren van hout en riet voor twee Bataljons tot het
opslaan van een kamp tot St Pancras. Hiertoe is door ons
in den tijd van 3 dagen dat alles afgedaan moest worden,
geleverd 6000 bos riet en 2500 houten of stokken.
Boven dit werden onze Burgers 'geriqwireert' met het
maken van Batterijen op het Noordeinde van Outcarspel,
met het gangbaar houden en instoppen van groen riet op
den weg tussen Broek en St Pancras en met het leveren
van vaartuijg en varen van gekwetsten
wanneer er werd 'geattakeert' {aangevallen).
Onder de voornaamste wederwaardighe
den onzer Burgers tellen wij de order van
den Generaal Daendels van den 9
September, om in de tijd van twee uren alle
hekken langs de straat van het dorp af te
breken en voor den avond alle bomen, die
bij de weg nader dan de huizen stonden, om
te kappen. De 10 dito {september) was nog
meer ontstellend door de loze 'Retiratie'
{terugtrekking) die, nadat zij die dag de
Engelsen bij het dorp St Maarten 'geatta
keert' hadden, des avonds voorviel. Alle
militairen raakten 'genoegsaam' aan het
vluchten door de waan dat de Engelsen het
Noordeijnd van Langedijk invielen.
Dit jaagde de Burgers zoveel schrik aan dat
velen met vrouw en kinderen in het vaartuijg
landwaarts {het Geestmerambacht in) vluchtten. Binnen
korte tijd openbaarde hen dit een loos alarm te wezen. De
'aanlegger' {verspreider van het gerucht) die hiervan gehou
den werd was een Jager officier, die hierom te Zuid-
Scharwoude werd dood geschoten. De militairen keerden
dien avond en volgende dagen wederom terug want som
migen waren heel tot Haarlem gelopen. Maar de aanval
van den 19 September had meerder grond omdat de
Engelsen de batterijen op het Noordend van Outcarspel
overmeesterden en van Warmenhuijzen af, de sloten door
tot heel bij de meelmolen van Noordscharwoud op
Langedijk aankwamen.
Ze verdreven daar de Hollanders al vechtende en maak
ten vele krijgsgevangenen. Sommigen werden gekwetst
en dood geschoten. In Broek zijn drie Hollandse militai
ren dood geraakt en twee paarden en verscheidene
gevangen. Verscheidene huijzen werden 'doorgeschoten'
inzonderheid bij de brug en de kerk, daar de Hollanders
nog enige tijd stonden om hun 'retiratie' {terugtrekking) te
dekken. Nadat de vijand misschien wel 2000 man in het
dorp had, brak hij des avonds wederom op naar zijn vori
ge positie. De voorposten der Hollanders kwamen van St
Pancras wederom in het dorp. Des nachts ontving de
'Municipaliteijt' {gemeentebestuurde orders om door haar
burgers de 2 bruggen tussen Broek en St Pancras, die door
de Hollanders afgebroken waren, en die in Broek, die
De kerk in Broek werd gebruikt als paardenstal.
4
Oktober 1999
WW
