H
de loeder land
.eFinneringen aan
.en
door Dirk Barten
De straat aan de noordzijde van de Rabobank Langedijk
draagt de naam 'de Nederlanden'.
Directeur Piet Zut en ik kwamen daarover eens in
gesprek. Toen ik hem een paar dingen vertelde hoe deze
naam tot stand is gekomen, zei hij: "Daar moetje eens iets
over schrijven." Vandaar dit verhaal.
In 1878 werd de eerste Zuurkool- en conservenfabriek in
de Langedijker dorpen opgericht. Deze werd gesticht
door twee Duitsers, de firma Grelinger en Jansen. In 1883
werd deze fabriek voortgezet door C.Brinkman, die in
1901 tot burgemeester van Noord-Scharwoude werd
benoemd. Brinkman verkocht deze fabriek in 1894 aan
Peter Verburg.
De Duitser Catser bouwde in 1885 de zuurkoolfabriek
'De Nederlanden'. Joh.Frank leidde de fabriek. Hij was
tevens groente-exporteur, dus een flinke afnemer van
onze Langedijker producten. In de oorlogsperiode 1914
1918 werd de fabriek opgekocht door de Nederlandse
regering. In 1919 werd de fabriek gesloten.
De gebouwen kregen daarna allerhande nieuwe bestem
mingen. In het voorste gedeelte, net tegenover de brug,
was de doodkistenfabriek van Langedijk gevestigd. Toen
ik een keer met Maarten Langedijk, de laatste eigenaar
van deze fabriek, sprak, hadden we het over het afhan
delen van klachten van afnemers. Zijn commentaar was:
"Ik heb nog nooit klachten van afnemers gehad."
Andere ruimten werden verhuurd aan diverse tuinders
voor de opslag van kool.
Aan de zuidzijde was een plein voor de ontvangst van de
producten. Ik heb dit nooit anders gekend dan voorzien
van veel onkruid tussen de stenen. Niemand deed iets
aan onderhoud. De gebouwen en de omgeving er
omheen kwamen steeds meer in verval. Helemaal aan het
westeinde van het eiland stond de 'poterbewaarplaats',
net zo één als nog recentelijk in Oudkarspel te zien was.
Op die plek lag ons schuitje waarmee we naar onze proef
velden voeren, die recht achter De Nederlanden lagen.
De bestemming van de gebouwen, die op mij de grootste
indruk heeft gemaakt, was die van tijdelijke gevangenis.
Direct na de bevrijding in 1945 werden alle NSB'ers van
Langedijk, met voorop de ons opgedrongen NSB-burge-
meester Stoutjesdijk> door de BS (Binnenlandse
Strijdkrachten) opgehaald en in De Nederlanden gevan
gen gezet. Commandant was Klaas Kramer, die militaire
ervaring had. Klaas werkte op ons bedrijf, de Langedijker
Zaadteelt Zaadhandel Jacob Jong, als vertegenwoordi
ger en selecteur.
Dit was de enige keer dat het terrein vóór de gebouwen
er toonbaar kwam uit te zien. Om de gevangenen toch
een bezigheid te geven liet Klaas ze het terrein met aard-
appelschillertjes van onkruid ontdoen.
De laatste bestemming van het gebouw was die van
Dumpstore. Cees van der Zei had het in gebruik tot het
op 3 januari 1979 afbrandde. Op dezelfde plek staat nu
het hoofdkantoor van de Rabobank Langedijk.
Broti:
Maarten Kuiper, Een kijkje in de geschiedenis van Langedijk;
Hoorn 1980 Eigen herinneringen
De verbrande resten van 'De Nederlanden' in 1979,
24
Oktober 1999
Hj'J-liLitT
