Woningen.
Schoolfeest in 1910 (door Cor Oudendijk)
De gort die dan tevoorschijn kwam werd dan ook parel
gort genoemd. Van de oorspronkelijke hoeveelheid
gerst werd dan wel 40 tot 50% afval verkregen. Het
zal duidelijk zijn dat gortpellen een arbeidsintensieve
bezigheid was.
Gerst van zandgronden was populairder dan die van
de kleigronden. Gort van gerst op kleigronden gaf
namelijk een blauwe zweem. Om toch te zorgen dat
de gort mooi wit werd moest het gezwaveld worden,
een ongezonde klus. Veel gorters liepen door dit
zwavelen vaak te hoesten en te rochelen. Later werd
ook wel talkpoeder bijgemengd.
Voor het pellen van gort was veel kracht vereist zo
dat het, zoals eerder opgemerkt, voor het paard echt
geen licht werk geweest zal zijn.
Tot zover heel beknopt iets meer over gort.
Bronnen:
- Het blad 'Molens', augustus 1996.
- Molens van Nederland, Herman Besselaar,
Kosmos Amsterdam 1974.
- Windmolens, G. Husslage, Uitg. Heijnis Amsterdam 1965.
- Zwaaiende wieken, H.A. Visser,
Uitg. Elsevier Amsterdam 1946.
'Nieuwe woningen, eind 1997 telde Langedijk 8489
woningen' stond er begin 1998 in het Langedijker
Nieuwsblad. Eind 1992 stonden er 7595 woningen, een
stijging van 894 woningen. Onwillekeurig gaan dan je
gedachten naar vroeger tijden toen Langedijk nog uit
vier aparte dorpen bestond. Hoeveel huizen stonden
er toen eigenlijk? We hebben een paar cijfers boven
water gehaald.
In 1736 verscheen bij Jacob Duyn, Boekdrukker en
Verkooper op 't Oude Noord te Hoorn, de Chronyk van
Schagen van de hand van Dirk Burger van Schoorel.
Hierin werd tevens opgenomen het 'Vervolg op de
Chronyk van Medenblik'. Achterin deze kroniek staan
de aantallen huizen en molens van alle dorpen in heel
Holland.
Het blijkt dat Broek 137 huizen telde, Zuidscharwoud
135, Noortscharwoud 112 en 1 molen en Out Carspel
158 huizen. Een eenvoudige rekensom brengt ons op
een totaal van 542 huizen in het hele Langedijker ge
bied. Zeg maar een zeventiende deel van nu.
Gaan we nog wat verder terug in de tijd dan stuiten
op een 'quotatie', zeg maar een telling van huizen uit
1632. Oudkarspel telde toen 160 huizen, geen noe
menswaardig verschil met ruim honderd jaar later. Ook
in de andere dorpen zal geen groot verschil zijn opge
treden in het aantal huizen.
Tot halverwege de 19e eeuw bleef het aantal wonin
gen beperkt. De bebouwing stond hoofdzakelijk aan
de 'hoge kant', de oostzijde van de Dorpsstraat en
bestond grotendeels uit boerderijen. Vanaf 1860
werden de erven aan de westkant bebouwd met
meestal kleinere huizen terwijl aan de oostzijde een
verdichting ontstond. Boerderijen werden gesloopt
en op de vrijgekomen plek verrezen meestal drie
burgerwoningen veelal met koolboet. Vanaf 1880
was de Dorpsstraat practisch vol en verrezen de eer
ste woningen over het water op de eilanden.
Een geheel andere bron is die van het 'Aantal
benoodigde exemplaren huis aan huis voor de be
stelling'van de PTT uit 1941. We zien hierin dat Broek
580 huizen in de kom had staan. Zuid-Scharwoude
420 in de kom en 20 in de buitenwijken. We moeten
bij die buitenwijken denken aan de Pannekeet en
omstreken, een gebied dat enkele jaren geleden is
overgegaan naar Heerhugowaard. Noord-
Scharwoude had exact 500 woningen en Oudkarspel
275 in de kom en 75 in de buitenwijken. Deze laatste
betroffen bijvoorbeeld de Diepsmeer, de Kerkmeer
en de Woudmeer.
Bronnen:
- Chronyk van Schagen, Dirk Burger van Schoorel,
Jacob Duyn Hoorn 1736.
- Handleiding benoodigde huis aan huis voor de
bestelling, PTT 1941.
In het archief van de Stichting Langedijker Verleden
bevindt zich een 'Rekening en Verantwoording van het
Schoolfeest Noord-Scharwoude' van juli 1910. Met deze
op zich droge gegevens zal ik proberen een wat leven
diger verslag van deze feestdag te geven dan alleen
maar een droge opsomming van getallen.
De geldinzameling.
In het voorjaar van 1910 kwam een groep mannen uit
het dorp bij elkaar om te bespreken of er weer een
schoolreisje voor de kinderen kon worden gehouden.
Die mannen waren Ds Staal, burgemeester Brinkman
en drukker Jan Keizer. Dominee Staal, die de finan
ciën beheerde, meldde dat er van het vorige school
reisje in 1906 nog 14,261/2 over was gebleven. Wilde
men alle kinderen opnieuw een reisje gunnen dan
moest er met een lijst langs de deuren worden gelo
pen.
Een tijdje later zaten 22 mannen bijeen om een wijk-
verdeling te maken.
-7-
