Het oude wapen van Broek.
De dokter nodig? (door jan uw
Toen de gemeente Langedijk op 1 augustus 1941 tot
stand kwam moest voor de nieuwe gemeente een
nieuw gemeentewapen worden ontworpen. Om nog
iets van de oude vier dorpen terug te vinden had
men gedacht een schild te gaan voeren met daarin
de vier oude wapens. Een zwarte leeuw op rood voor
Oudkarspel, een zwarte leeuw op goud voor Zuid-
Scharwoude, een zelfde zwarte leeuw voor Noord-
Scharwoude maar dan met staf in de klauw en een
extra klein leeuwtje, een zeilend scheepje voor Broek.
Het ontwerp vond geen genade in de ogen van de
Hoge Raad van Adel, een orgaan waar ook nu nog
nieuwe wapens worden getoetst. Uiteindelijk werd
op 1 juni 1944 het huidige wapen aan Langedijk ver
leend, een schild gekeperd in goud en keel (rood),
beladen met een leeuw van sabel (zwart). Het schijnt
dat de kepers of chevrons terugvoeren op het Huis
van Egmond waartoe ooit Oudkarspel behoorde.
Met het vaststellen van het nieuwe wapen bleef er
wel iets herkenbaars over van de drie noordelijke dor
pen, de leeuw dus, maar het scheepje van Broek ver
dween geheel van het toneel. Gelukkig weten we
nog wel hoe dat er uitzag. In 't Regthuis hingen sinds
de opening in 1989 de toekenningen van de
gemeentewapens van Zuid-Scharwoude en Broek. De
andere zijn in de tijd verloren gegaan. Inmiddels zijn
de originele wapenoorkonden zorgvuldig opgebor
gen in het Regionaal Archief te Alkmaar en moeten
wij het doen met goede kleurencopieën in de oude
lijsten.
Op de toekenning van het wapen van Broek staat te
lezen dat den Hoogen Raad van Adel toestemming
verleende aan Broek op Langendijk en wapen te voe
ren 'Zijnde een schild, waarop een zeilend scheepje
in deszelfs natuurlijke kleur', Gedaan in 's
Gravenhage den 15 July 1818. Het is niet bekend of
Broek hiervoor ook al een dergelijk wapen voerde.
Vaak was het zo dat na de Franse tijd een reeds be
staand wapen opnieuw werd bevestigd, maar ook
nieuwe wapens werden soms ontworpen. Het
scheepje zal zonder twijfel verwijzen naar een tak
van bedrijvigheid die met visserij te maken had. Tot
Het scheepje in het Broeker wapen
zoals afgebeeld in de toekenning uit 1818.
in de 20e eeuw bezat Broek nog enkele scheepjes die
op de Zuiderzee op ansjovis visten. Het noordelijk deel
van het huidige Havenplein heette vroeger
Spieringbuurt zodat het zonneklaar is dat hier in vroe
ger dagen vis werd aangevoerd. Toen in 1818 het wa
pen werd gekozen moet de visvangst toch nog zoda
nig zijn geweest dat men een scheepje in het wapen
wilde hebben. Anders had men wel gekozen voor een
plantersgraafje.
'Tuut, tuut, tuut', doet de telefoon. In gesprek. Dat
is nu al de vierde keer dat geprobeerd wordt de dok
ter te bellen voor een afspraak. Steeds maar weer in
gesprek en geen kans om ertussen te komen. Einde
lijk, na nog enkele keren bellen, lukt het. 'Ja, het was
weer erg druk', klinkt een vriendelijke stem aan de
andere kant, 'maar u kunt om kwart over elf komen.
Tot straks.'
Het is geloof ik voor iedereen een herkenbaar gebeu
ren. Ook iets waarveel mensen zich aan ergeren. 'Alle
rnaar in gesprek', wordt er dan gemopperd. Maar la
ten we eens een poging doen terug te gaan in de tijd,
zo tot 1900, en dan gaan kijken hoe één en ander
zich toen afspeelde.
Stel, je hebt, in die tijd dus, een ernstig zieke thuis en
wilt graag dat de dokter komt kijken. Even telefone-
