Vis, een familie van schoo eesiers (door Cor Oudendijk). In het eerste nummer van ons blad (okt.1995) werd in het artikel 'Volksoproer in Oudkarspel' al vermeld dat in 1896 meester J.Vis hoofdonderwijzer aldaar was. Naar aanleiding van dit verhaal kregen wij bezoek van mevr.V.d.Heide-Vis uit Badhoevedorp, een kleindochter van meester Vis. Zij schonk ons, naast diverse spullen, ook een bundel papieren, die betrekking hadden op zowel haar grootvader, vader en oom. Allen waren in het onderwijs werkzaam geweest. Hieronder volgt een samenvatting over de onderwijzersfamilie Vis. Urk. Ons verhaal begint 10 oktober 1833 op het eiland Urk. Daar werd op die datum Jan Vis geboren als zoon van Lammert Vis, het schoolhoofd van het eiland. Of de familie Vis van oorsprong ook van Urk kwam is niet uitgezocht, maar gezien de voornaam van vader lijkt het er veel op. Waar Jan voor onderwijzer heeft gestudeerd is niet na te gaan. Het zal wel niet in zijn geboorteplaats zijn geweest. Op 10 juli 1852 verklaarde de burge meestervan Ransdorp, Jacob Dekker, 'dat Jan Vis, oud 19 jaren, zich thans onthoudende ten huize van Dirk Habbema, openbare schoolonderwijzer alhier, gedurende zeven maanden als adsistent werkzaam was geweest'. Aan de hand van twee getuigschriften uit juli 1853 valt te reconstrueren dat Jan Vis al op de leeftijd van 18 jaar zijn vader assisteerde 'in de belangrijke school dezes eilands'. Het ene is ondertekend door P.Nentjes, lid van het Plaatselijk Schooltoeverzigt, het andere door K.Kramer, de burgemeester van Urk. Purmerend/Nieuwendam. Er zit een kleine hiaat in de verklaringen van goed gedrag maar in mei 1859 verklaarde D.Hoogeboom, burgemeester van Purmerend, dat Jan Vis van november 1856 tot en met mei 1858 hulponderwijzer aldaar was geweest. Het lijkt er een beetje op dat Jan een dubbele baan had want de hoofdonderwijzer van Nieuwendam, K.Dekker Lzn schreef op 30 april 1858 dat Jan Vis sedert anderhalfjaar op 'zijne school werkzaam was geweest' (-) en 'zich de liefde en achting der leerlingen verworven heeft'. Jan zal in zijn Nieuwendamse tijd ook zijn toekomstige vrouw ontmoet hebben. Dat was niet zo moeilijk omdat zij de dochter van zijn baas was. In die tijd solliciteerde hij ook naar de baan van hulponderwijzer in Wognum. Dekker zette een gloedvolle aanbeveling op papier voor de selectieraad van Wognum. Hij had vernomen, schreef hij, dat het getal sollicitanten was opgeklommen tot zestien. Uit vrije wil beval hij Jan Vis zeer warm aan en bezwoer dat Wognum haar keus niet zou beklagen wanneer zij Jan tot hoofdonderwijzer zouden aanstellen. Wognum. Vanaf 1 mei 1858 heeft Jan Vis in Wognum gewoond en als hoofdonderwijzer gefungeerd op een school van 125 tot 160 leerlingen. Hij was in feite hulp onderwijzer bij de befaamde Jacob Kwast. Blijkens een brief die door Jacob Kwast zelf werd geschreven in januari 1859 legde Jan Vis een aanzienlijke gel delijke opoffering voor Kwast aan de dag. Waarom schreef Kwast dit? Wel, Jan had gesolli citeerd naar de functie van hoofdonderwijzer in Wognum maar het zag er niet naar uit dat men hem wilde benoemen. Kwast wilde hem een steuntje in de rug geven. Er bleken namelijk zes sollicitanten naar de functie te zijn en de keus leek niet op Jan Vis te vallen. Op 11 mei 1859 schreef de raad van Wognum een brief aan de minister. Zij legden uit dat het benoemen van een andere onderwijzer dan Vis 'eene historie zou zijn waarvan de wederga misschien nog niet bestaat. Het is eene wanklank voor den Gemeen teraad niet alleen, maar ook voor de ingezetenen, en ten meeste voor de schoolgaande kinderen, die protesteren en geen anderen onderwijzer verlangen, daar zij allen zoo hartelijk den heer J.Vis, waar nemend Hoofdonderwijzer alhier, definitief hadden benoemd gezien.' Ondanks dat op 9 mei 1859 de schoolopziener schreef dat J.Vis als hulponderwijzer prima had gefunc tioneerd in Wognum en dat hij tevens de hoofd onderwijzersrang bezat, werd Jan toch niet be noemd. Adresseren kun je ook op rijm. Dat de post Jan Vis toch wist te vinden blijkt uit dit envelopje uit 1868.

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Van Otterplaat tot Groenveldsweid - Langedijk | 1997 | | pagina 16