Bonifatius.
Winfried geloofde niet zo in de duisternis van
oorlog, geweld, macht, storm, donder en angst.
Hij geloofde in het licht, dat kracht voortbrengt en
nieuw leven. 'Licht is het leven van de mensen', zo
zegt de evangelist Johannes in de Bijbel. Het gaat
niet om doodmaken, het gaat om levend maken,
wat immers veel moeilijker is! Winfried geloofde
niet in een god die het op mensenlevens heeft
voorzien. Voor hem verwees niet de eik naar het
goddelijke, maar juist het zwakke en kwetsbare
kind dat daar onder die boom lag, klaar om door
priesters geofferd te worden aan Donar. Nog altijd
is dat zo: ieder kind betekent hoop voor de toe
komst. Wie één kind redt, redt een wereld, luidt
een joods gezegde. Winfried stond niet toe dat de
duisternis het kind greep.
Bij het zien ervan moet Winfried dan ook in
woede ontstoken zijn, een bijl hebben gegrepen
en zich roekeloos op de machtige boom gestort.
Elk gevecht met de machten van de duisternis is
een hele klus, maar uiteindelijk (na een eeuwigheid
zwoegen) zullen zij niet het laatste woord blijken
te hebben. Uiteindelijk ligt de heilige eik ter aarde,
geveld en gevloerd. Verstard wachten de omstan
ders op een reactie van Donar, maar deze reageert
niet. Wat zou er, als het stil blijft, voor Winfried ge
makkelijker zijn geweest dan om Donar een trap na
te geven en diens vereerders belachelijk te maken?
Maar getuigt het van wijsheid om mensen te ver
nederen en hun haat te voeden omwille van hun
nederlaag?
Bomen waren belangrijk voor de Saksers. Nu de
eik geveld is luidt hun existentiële vraag: hoe zul
len hemel en aarde dan nu met elkaar verbonden
blijven? Winfried zag in dat je de mensen niet al
les moest afpakken en hen met lege handen laten,
alsof alles waarin ze tot dan toe hadden geloofd
ineens waardeloos was geworden. Zo ga je niet
met mensen om. Volgens de legende reikte hij hen
daarom een bruikbaar alternatief aan: de eerste
kerstboom, klein en onaanzienlijk, tot dan toe altijd
in de schaduw van die grote eik. Een onverwachte
manenstraal zette dit kleine boompje in een zilver
witte glans. Licht Winfried moet gezegd hebben:
'Van nu af aan zal de spar uw heilige boom zijn. Hij
is de boom van de vrede, want van zijn hout wor
den uw woningen gemaakt, de plaatsen waar u in
vrede bijeen bent. En hij is het teken van de on
sterfelijkheid, want hij blijft altijd groen. En hij is de
boom van het Christuskind, want zijn takken wij
zen naar de hemel.' De spar als boom van de vrede:
onaanzienlijk, maar verwijzend naar huizen waar
mensen wonen, zonder angst voor storm, donder
of oorlog - waar zij in vrede bijeen zijn. Waar men
sen wonen, waar zij licht onder elkaar ontsteken,
want licht is het leven van de mensen.
Illustraties collectie Bob Gorter
- 31 -
WlERlNGEN
Historische Vereniging Wieringen "Op de Hoogte" 30e jaargang nr. 4 - 2018