de Tweede Kamer niet werd aangenomen.6 Pas in
1913 keerde het tij. Lely wordt voor de derde maal
minister op voorwaarde dat het Zuiderzeeproject
nu echt regeringsvoornemen wordt. Tijdens het
kabinet Cort van der Linden brak de Eerste Wereld
oorlog uit. Hierdoor kwam het plan voorlopig toch
op een zijspoor te staan. Immers, er golden andere
prioriteiten: de mobilisatie, de handhaving van de
neutraliteit, het organiseren van overzeese handel,
distributie. En ook gold: het plan was te duur....
Hoe het dan ook met Lely's wetsontwerp zou
zijn afgelopen als er niet gebleken was dat er meer
landbouwgrond moest komen, is zogenaamde if-
history. Daarbij kwam de stormvloed van 1916 die
burgers en bestuurders met de neus op de feiten
drukte, omdat het hele Zuiderzeebekken waaron
der ook Anna Paulowna en Wieringen, getroffen
werd. Zo is op Stroe de Oude Zeedijk ook in 1916
doorgebroken, zoals vele malen voordien. Zonder
twijfel zou zonder die stormvloed het hele project
vertraging hebben opgelopen. Maar nogmaals: er
waren ook veel protesten tegen de plannen.7
Op 31 maart 1919 werd onder voorzitterschap
van Lely de Zuiderzeeraad geïnstalleerd.8 Vanuit
deze raad werd een aparte dienst Zuiderzeewer
ken ingesteld. Hieronder vielen ook de Wieringer
zeedijken die van Rijkswaterstaat op 1 januari 1922
werden overgedragen aan deze nieuwe dienst.
Het eerste project: de Amsteldiepdijk
Met de Amsteldiepdijk heeft men een belangrij
ke verbinding gerealiseerd tussen Wieringen en het
vasteland van Noord-Holland. Op 2 juni 1920 werd
het werk gestart, overigens zonder veel ophef.
Bouw Amsteldiepdijk. Kraan verricht stortwerkzaam-
heden voor het dijklichaam.
In theorie had dat kunnen gebeuren vanaf de
Oostdijk van de Anna-Paulownapolder. Maar juist
daar brak in 1916 de dijk, omdat de ondergrond
slap was. Gekozen werd daarom voor de aanslui
ting ter hoogte van de Balgdijk. Met noordelijk van
Wieringen opgebaggerd keileem ("mirakels harde
klei") en zand werd een dam tot stormvloedhoogte
opgebouwd. Diep uitgesleten stroomgaten wer
den gedempt en zodoende ontstond onder water
een soort vlakke vloer. Drie baggermolens deden
hun werk op zee, vijf sleepboten voeren volle en
lege bakken zand en stenen heen en weer. Maar
de zeebodem die deels uit veen bestond bleek slap
en grote stukken pas aangelegde dijk verschoven,
verzakten en spoelden weg.
Uitzakking van de dijk.
Nog altijd kan men op de 'Korte Afsluitdijk' de
'Verzakking' zien en ervaren. Uiteraard maakte
men gebruik van zinkstukken, waarbij zich bij het
laatste gat een groot probleem voordeed: toen de
opening slechts 300 meter was, liepen er getijde
stromen door: drie a vier meter per seconde. Het
was voor de aannemer een financiële strop en voor
de ingenieurs van de Dienst Zuiderzeewerken een
emotioneel drama.9 Toch lukte het. Op 31 juli 1924
was de afsluiting van het Amsteldiep zo goed als
gereed.
Op Wieringen konden de eilanders de Zuider
zeewerken van een afstand gadeslaan. Ook de
Duitse kroonprins Wilhelm, sedert 1918 in balling
schap op Wieringen, was er getuige van. Hij maakte
een fraaie vergelijking tussen het afzetten van zijn
vader en de Nederlandse strijd tegen het water.
Wilhelm II had weliswaar nog hervormingen door
gevoerd en concessies gedaan, maar de dijk hield
bij opstekende storm geen stand. "Zelfs de geni
aalste dijkgraaf zou niet bij machte geweest zijn de
Historische Vereniging Wieringen "Op de Hoogte" 30e jaargang nr. 3 - 2018