dichters de oudere zijn gaan vervangen, maar we
kennen hun namen en soms hun werken nog wel.
Onder de dichters die in de jaren '30 veel gelezen
werden noem ik: C.S. Adama van Scheltema (De Stil
te), Martinus Nijhoff (De soldaat die Jezus kruisigde),
Guido Gezelle (Als de ziele luistert; Het ruischen van
het ranke riet); Ina Boudier Bakker (De Engel; De
Blijde Geboorte), Jacqueline van der Waals (Wat de
toekomst brengen moge) en natuurlijk Henriëtte
Roland Holst (Opwaarts). Het voorlezen van boeken
werd veel gedaan. Het werd gezellig gevonden bij
de thee en bij het gebruikelijke handwerken. Leuke
of ernstige boeken, van Cor Bruijn (Sil de Strandjut
ter), J. Visser - Roosendaal (Het Laatste Kwartier) of
Herman Heijermans (Droomkoninkje). Wat de litera
tuur betreft: veel is verouderd (Hildebrand: Camera
Obscura...), maar nog altijd leesbaar. Boeken waren
er die iets profetisch in zich dragen van naderend
onheil, zoals: Johan Huizinga (In de schaduwen van
morgen, uit 1936), Stephan Zweig (Het onberaden
medelijden) of Selma Lagerlöf (Christuslegenden;
Gösta Berling).
"Er is iemand die door Gods hand wordt gezocht," zeg
gen de mensen. En iedereen slaat zich op de borst en
zegt: "Ben ik het? O, moeder natuur, ben ik het? Is het
uit ontzetting voor mijn zonden dat de regen zich verre
houdt? Is het uit toorn tegenover mij dat der strenge
aarde uitdroogt en hard wordt? Stroomt die eeuwige
zonneschijn in al zijn mildheid dag in dag uit van een
wolkenloze hemel om gloeiende kolen op mijn hoofd
te stapelen? En als ik het niet ben, wie is het dan die
door Gods hand gezocht wordt?"
Terwijl de roggekorrels wegkwijnen in de kleine
aren, terwijl de aardappel geen voedsel uit de aarde
kan verzamelen, terwijl het vee zich met rode ogen en
hijgend van de hitte om de opdrogende bronnen ver
dringt, terwijl de angst voor de toekomst de mensen de
keel dichtsnoert, gaan er vreemde geruchten door de
streek."Zo'n bezoeking komt niet zonder oorzaak", zeg
gen de mensen. "Wie is het die door Gods hand wordt
gezocht?"
Dit fragment uit het verhaal 'De Droogte' uit
'Gösta Berling' van de Zweedse schrijfster Selma
Lagerlöf combineert elementen uit de christelijke
traditie met die van de bezielde natuur. Het Scandi
navische geluid in het algemeen werd in vrijzinnige
kring mooi gevonden. Ook het thema'In Harmonie
met het Oneindige'was geliefd. De tijdgeest speelt
ook een rol in dit fragment: men herkende er zowel
de (agrarische) crisis van de jaren '30 in, als de bezet
ting van Nederland en de 'bezoeking' van het nati-
onaalsocialisme: wat was de oorzaak van dit alles?
Het verhaal werd voorgelezen op 16 oktober 1940
door het lid mevrouw Maaskant. Zonder dat het zo
uitgesproken (of genotuleerd) werd, wordt getoond
dat ook de zusterkring deelde in het algemeen ge
voel van grote zorg. Enkele maanden ervoor had
de Tweede Wereldoorlog ook Nederland bereikt.
Op 26 juni 1940 opende de toenmalige 'presidente',
mevrouw Everts - Koorn, 'de vergadering met een
hartelijk woord van welkom na de dagen van groote
spanning'. Na afloop van het jaarlijks hoogtepunt,
de kerstviering van 22 december 1941, dankte de
voorzitster voor ieders inzet "zoodat dit kerstfeest on
danks de slechte tijd zoo uitmuntend geslaagd is".
Lezingen tijdens de bezetting
Ook lezingen over diverse interessante onder
werpen werden regelmatig gehouden. Vóór de oor
log waren dat meestal lezingen bestemd voor de
vrouwen in de eigen kring. Maar gedurende de oor
log (waarbij ieders bijdrage op een goudschaaltje
gewogen werd) hield op 17 mei 1944 de bekende
Jo Daan, "doctoranda in de Ned. Letteren uit Amster
dam een lezing in de Ned. Herv. Kerk, 's avonds om half
acht'.' De organisatie lag in handen van de vrouwen
vereniging in samenwerking met de kerkvoogden.
Ongeveer 100 belangstellenden waren aanwezig.
Haar onderwerp was: "Wieringen en de Wieringers in
vroeger eeuwen. Mej. Daan sprak over het belang van
de studie der geschiedenis die bijzonder belangwek
kend is voor Wieringen; de gebruiken en gewoonten,
klederdracht en versjes". Ook op 16 augustus 1944
is zij aanwezig om uit te leggen waartoe de gram
mofoonplaten dienen, waarop echte Wieringers te
horen zijn: "Wij horen door kinderen en volwassenen
de echte Wieringer taal spreken. De bedoeling van het
opnemen van (deze) platen was, het dialect van Wie-
ringen vast te leggen voor latere geslachten. Ook in
Volendam, de Jordaan zijn dergelijke platen opgeno
men".9
- 25 -
JwieringenIJ'
Wat dr. Jo Daan heeft aangekaart, zet zich door: 23 juni 1952 is een gedenkwaardige dag. Heel Wieringen wordt op de film
gezet! Ook de beide zusterkringen nemen aan het festijn deel.
Historische Vereniging Wieringen "Op de Hoogte" 29e jaargang nr. 4 - 2017
