"Maar nu is een nieuwe stem opgeklonken..."
Hervormde Vrouwenverenigingen op Wieringen Deel 1
door Henk Broer
Ter inleiding
Op 18 mei 1926 werd de Her
vormde Vrouwenvereniging op
gericht. Dat is zó lang geleden
dat het wel lijkt alsof zij altijd be
staan heeft, en dat het 'normaal'
was dat zij bestond. Toch is er op
27 juni 2008 een einde gekomen
aan 82 jaar 'oudere zusterkring'
Uit haar gelederen kwam op 22
januari 1947 een jongere zuster-
kring voort. Die op haar beurt al
weer zó lang bestaat dat menig
een niet beter weet of zij is er ook
altijd geweest. Deze jongere zus-
terkring hernoemde zichzelf op
25 januari 1967 tot Hervormde
Vrouwenvereniging Tot Opbouw.
Vijftig jaar dus: wel een reden om
in het verleden van de zusterkrin-
gen te duiken. Dit artikel bestrijkt
ruwweg de tijd tussen 1926 en
1967.
Blijven zwijgen of...?
De vrouwen die de Hervormde
Vrouwenvereniging hebben op
gericht, zijn al jaren dood. Zon
der ophef en veelal zonder dat
zij het zich bewust waren, heb
ben zij gemaakt dat de Kerk zich
langzamerhand opende voor de
stemmen van vrouwen. Deze bin
nenkerkelijke beweging paste
naadloos in de geleidelijke eman
cipatiebeweging van vrouwen in
het algemeen. De Nederlandse
Hervormde Kerk (opgegaan in
2004 in de Protestantse Kerk in
Nederland) heeft het eeuwen
lang, sedert de Reformatie, zón
der vrouwelijk geluid gedaan. De
vrouw diende immers te zwijgen
in de gemeente, sprak de apostel
Paulus in één van zijn gezagheb
bende Brieven (I Korintiërs hoofd
stuk 14, vers 34). Voor een kerk die
zich baseerde op de Bijbel en haar
letterlijk nam was daar eeuwen
lang geen verwrikken aan. Pas in
de 19e eeuw kwam er een bewe
ging op gang die vragen stelde bij
de letterlijke tekst van de Bijbel.
Zoals men vragen stelde bij het
letterlijk nemen van het schep
pingsverhaal of van wonderver
halen, kon ook Paulus niet aan
kritiek ontkomen. Op Wieringen,
evenals in het verdere West-Fries
land, sloot deze 'moderne' theolo
gie goed aan bij de beleving van
de christelijke godsdienst. 'Vrijzin
nig' ging dit gedachtegoed heten,
in tegenstelling tot hen die de
Bijbel als Gods onfeilbaar Woord
beschouwden. Zij werden recht
zinnig genoemd, orthodox.
Maatschappelijke ontwikkelin
gen na WOI
De jaren van de Eerste We
reldoorlog (1914-1918) hebben
een waterscheiding betekend in
de maatschappelijke positie van
vrouwen en in de waardering er
van. In de landen rondom ons die
er rechtstreeks bij betrokken wa
ren, werd dat het eerst gevoeld in
vrouwen die zich aan de fronten
bezig hielden met verpleegkun
dige zorg, maar ook in vrouwen
die in de fabrieken, op het plat
teland of in de administratie werk
overnamen dat voorheen alleen
door mannen werd verricht. Voeg
daarbij de suffragettebeweging
voor algemeen vrouwenkies
recht, en het toenemende aantal
vrouwen die puur op grond van
hun talenten opleidingen volg
den en posities bekleedden die
pasten bij wie ze waren, en niet
langer bij wat ze waren. Het le
vensgevoel veranderde: onder
veel jonge mensen en onder veel
jonge vrouwen heerste er een
drang om de handen uit de mou-
wen te steken voor een nieuwe
wereldbeschouwing, een nieuwe
levensstijl én een nieuwe religie.
Een nieuwe kieswet maakte alle
mannen in 1917 en alle vrouwen
in 1922 kiesgerechtigd.
En de verzuiling deed alle ter
reinen van de maatschappij in
hokjes opsplitsen: socialisten,
liberalen en confessionelen or
ganiseerden zich, en kwamen
te leven in hun eigen cocon, om
elkaar te negeren of erger: te be
strijden.
Wat de confessionelen aan
gaat, het zat protestanten niet
lekker dat de katholieke zuil plot
seling de grootste onder hen was
geworden. Ook op Wieringen
- 20 -
Historische Vereniging Wieringen "Op de Hoogte" 29e jaargang nr. 4 - 2017
