Een donder wat...?
door Joost Lubbers, Archeologische Werkgroep Kop van Noord-Holland
Op het moment dat u dit leest, hebben wij al weer enige tijd geleden een lezing gegeven over de
invloed van de Vikingen binnen Europa, en hebben wij u vele prachtige vondsten laten zien.
Daarom vertel ik u dit keer over een ander bijzonder voorwerp, waar de meeste van u misschien wel
overheen stappen als ze het zien.
Een bal van klei, er wordt ook vaak gedacht
dat het een loeder of bonk is, waar kinderen
mee konden knikkeren.
Nee, dit is een 'donderkloot'. Een donder
wat...? Sorry voor het wat oneerbiedig klinken
de taal gebruik, maar deze kleikogels werden
in de volksmond 'donderkloten' genoemd.
Zoals u op figuur 1 kunt zien lijkt het net een
kleiknikker echter met een doorsnede van iets
meer dan 40mm. Rechts op figuur 1 is zoals de
kogel meestal wordt gevonden, kapot.
Figuur 1
De naam is ontstaan omdat de kogel werd afgevuurd vanuit een donderbus, zie onderstaande foto.
Dit is een kruit geladen geweer die met een vuurkets werd geschoten. Door de grootte van de loop (er
moest een kogel met een diameter van 40mm mee worden afgeschoten) was hier een behoorlijke hoe
veelheid kruit voor nodig. Wanneer er werd geschoten donderde het!
De Donderbus
De klei kogel werd voornamelijk gebruikt
bij de jacht en was een voorloper van het
hagelpatroon. Men mikte iets voor het doel
wit hierdoor fragmenteerde de kleikogel en
vormde zich een soort van hagel patroon van
gebakken klei fragmenten, dat vergrote de
kans dat je het doelwit kon raken. Bij het schieten van de kogel ging deze kapot en zei men, dat de kogel
naar de kloten ging. Sommigen van u hebben mogelijk wel eens gehoord van het spreekwoord 'Naar de
kloten gaan', door jongeren vaak gebruikt als ze te stappen waren. Maar dat is niet helemaal juist.
OPENINGSTIJDEN ARCHIEF
U bent van harte welkom om iets meer te weten te komen van de ge
schiedenis op Wieringen. Er zijn veel foto's, oude boeken, landkaarten,
genealogieën en nog veel meer. Tot ziens op de bovenverdieping van de
bibliotheek in Parkzicht. (Ingang via Beatrixstraat)
Het archief van de Historische Vereniging Wieringen is geopend voor u
op de volgende data en tijden:
11 december maandagavond
12 december dinsdagmiddag
8 januari maandagavond
9 januari dinsdagmiddag
19.00 - 21.00 uur 5 februari maandagavond 19.00 - 21.00 uur
14.00 -16.30 uur 6 februari dinsdagmiddag 14.00 - 16.30 uur
19.00 - 21.00 uur 5 maart maandagavond 19.00 - 21.00 uur
14.00 - 16.30 uur 6 maart dinsdagmiddag 14.00 - 16.30 uur
- 13 -
Historische Vereniging Wieringen "Op de Hoogte" 29e jaargang nr. 4 - 2017
