Hervormd kerkelijk leven op Wieringen tijdens
ds. Leemhuis (1828-1866)
door Henk Broer
Opnieuw is men druk doende het interieur
van de protestantse Hippolytuskerk onder han
den te nemen. Niet zozeer een restauratie als wel
een aanpassing die laat zien hoezeer het gebruik
van dit oude gebouw meegaat met de tijd. Zo
komen er onder andere verbeteringen in de toi
letvoorzieningen, een nieuwe keuken en een lift.
Het archief, waarvan het oudste gedeelte da
teert uit het laatst van de 16e eeuw, lag tot in mei
van dit jaar opgeborgen in een stalen en tegen
brand beveiligde kast. Het bevatte onder ande
re archiefstukken van diaconie en kerkvoogdij,
maar ook enkele exemplaren van zogenaamde
'Kerckeboeken', waarin opeenvolgende predi
kanten beschreven wat er aan speciaals voorge
vallen was gedurende de tijd dat zij hier stonden.
Dit archief nam niet alleen nodeloos veel
ruimte in beslag, die alleen maar toenam door
het afstoten van de Ankerkerk, maar ook de
bewaarcondities waren niet optimaal. Besloten
werd het archief te 'zeven' en vervolgens over
te dragen aan het Regionaal Archief in Alkmaar.
Daar krijgt het een plaats te midden van het ar
chiefmateriaal van talloze kerkgenootschappen
uit de provincie Noord-Holland.
Het ophanden zijnde vertrek van Wieringen
van dit archief, inclusief diverse heel oude stuk
ken, was reden om er nog eens ons licht over
laten schijnen. We nemen een in varkensleer ge
bonden Kerckeboek in folioformaat ter hand. Het
begint in het jaar 1790. We maken beide bruine
veters voorzichtig los, slaan het open en ontwa
ren dan (op geschept papier) de handschriften
van diverse opeenvolgende dominees, afgewis
seld door opmerkingen gemaakt door 'visitato
ren', tijdens hun vijfjaarlijks controlebezoek. Zij
'zagen het en bevonden het in orde'.
Een vervallen en weinig bezochte kerk
Meer nog dan uit liefhebberij of uit financi
ële noodzaak was de Betuwse predikant Ottho
Gerhard Heldring (1804-1876) een wandelaar
uit overtuiging. Het zwerven door bos, beemd
en heide behoorde in het begin van de negen
tiende eeuw tot de rusteloze geest van de Ro
mantiek. Er was de zucht naar vrijheid, naar
puurheid en naar oorspronkelijkheid. De Tach
tigjarige Oorlog, de Gouden Eeuw, maar ook de
geheimzinnige en sinds lang veronachtzaamde
middeleeuwen voedden de verbeelding: lagen
in deze heftige en heldhaftige perioden, de "tijd
der vaderen", niet de kiemen van het nationale
volksbestaan?
In de jaren '30 en '40 maakte Heldring vele
wandeltochten, door de Betuwe, over de Veluwe
en ook in Noord-Holland. Hij was een man met
een hartstochtelijke belangstelling voor mensen
en voor hun leefomstandigheden. Daarnaast
was hij, eveneens overeenkomstig de geest van
de tijd, een groot liefhebber van oudheden uit
de oertijden van de lage landen bij de zee. Al
wat te vinden was in de bodem van oude bewo-
Hippolytushoef. Tekening van PietSchipperus (1844-1929). Datum niet bekend.
Historische Veieniging Wieringen "OpdeHóógte" 285 jaargang nr. 3 - 2016
