yJjE VERMANING OP SïROE
-31 -
door Henk Braad
Het mooie artikel van Tan Lont-LontJan Lont Cznen Gea Klein-Hamming over de Doopsge
zinde gemeente op Wieringen in Op de Hoogte van december 2017, was voor mij aanleiding wat
meer gegevens uit te zoeken over de Vermaning die op Stroe stond.
Een vermaning is een schuilkerk waar de doops
gezinden, de volgelingen van Menno Simons,
ongestoord hun diensten konden houden. Dit
was noodzakelijk omdat in de 16e eeuw het func
tioneren van de Katholieke kerk aan veel kritiek
onderhevig was en ondanks de steeds strengere
straffen van de overheid, de gelovigen de katho
lieke kerk de rug toekeerden. De vervolgingen
waren zelfs zo hevig, dat gesproken wordt over
30000 Nederlanders die het land verlieten om
zich in het protestante Engeland te vestigen.
Menno Simons werd in ca. 1496 inWitmarsum
geboren en hij overleed op 65-jarige leeftijd in
Bad Oldesloe op 31 januari 1561, waar hij ook
ligt begraven. InWitmarsum werd ter nagedach
tenis aan hem in 1878 een monument onthuld.
Er kan van worden uitgegaan dat er reeds in de
16e eeuw op Wieringen doopsgezinden of, zoals
ze ook werden genoemd, mennonieten of men-
nisten waren.
Al vroeg in de 18e eeuw zijn er op Wieringen
drie vergaderplaatsen, op de Gest bij Den Oever,
in de Elft ten oosten van Hippolytushoef en op
Stroe. Het woord vergaderplaats is in latere tijd
vermaning geworden. Van deze vergaderplaatsen
heeft de vermaning op Stroe het langste bestaan,
Op 26 april 1933 werd door een brand het ge
bouwtje helaas verwoest, evenals de naastgelegen
boerderij.
Het woord vermaning is diep geworteld in het
heden en verleden van Wieringen en dan zeker
niet in de letterlijke betekenis van waarschuwing
zoals in de woordenboeken staat vermeld. Er
waren verhoudingsgewijs veel doopsgezinden op
Wieringen. Door het grote aantal doopsgezin
den dat op Stroe woonde werd Stroe gezien als
centrum van deze leer op Wieringen. Waarom er
zoveel doopsgezinden op Wieringen waren (ruim
15% van de bevolking) is moeilijk te achterhalen.
Met deze informatie gaan we terug naar Stroe,
naar de Stroeërweg (in het verlengde van de
Hofweg, iets naar links aan de noordzijde van
de Stroeërweg) waar de Vermaning stond die
in 1737/1738 op kosten van de Stroeërleden en
enkele gezinnen uit Westerland werd vernieuwd.
De houten wanden maakten plaats voor stenen
muren en in de voormuur werd in stalen ankers
het jaartal 1738 aangebracht. In 1804 werd het
interieur vernieuwd en er kwam een preekstoel.
Binnen de gemeente zal over deze nieuwigheid
heel lang zijn gepraat. Hendrik Spaans uit Bar-
singerhorn kreeg de opdracht om de preekstoel
te maken. In de 20e eeuw is ook het nodige ver
nieuwd maar de plaats van de vermaning bleef
onveranderd. Het gebouwtje stond ingeklemd in
de hoek tussen de 'darsk' en het 'voerhuus' van
de boerderij. Eigenaar van de aan C. Schrier ver
huurde boerderij was Elbert Lont. Er liep een
paadje over de 'bolle' (het erf) van de boerderij
naar de toegangsdeur van het kerkje. Aan de lin
ker- en rechterkant van deze deur hing een pu-
blikatiebord van het toenmalige Heemraadschap
Wieringen (Waterschap). Op deze borden ston
den aankondigingen voor de ingelanden over de
te drijven schouwen, verkiezingen, keurwijzigin-
gen en andere waterschaps aangelegenheden.
Ongetwijfeld werden ze ook gebruikt voor 'ker
kelijke' aankondigingen. Er zijn ook afbeeldingen
uit 1932 waarop maar één publikatiebord is te
zien. In alle vier de muren bevonden zich ramen.
Achter de toegangsdeur was een heel klein por
taaltje dat toegang gaf tot een even klein kamer
tje voor de kerkeraad. Deze ruimte was zo klein
dat de vier of vijf leden met enige moeite op de
Historische Vereniging Wieringen - "Op de Hoogte" - 24e jaargang nr. 2 - 2012
